อะไรคือ ‘ปลาช่อนแม่ลา’ ต่างจากปลาช่อนนาหรือไม่?

หลายคนน่าจะเคยได้ยินชื่อ ปลาช่อนแม่ลา กันมาบ้าง และอาจเคยกินแต่ไม่รู้ว่ามันเป็นปลาช่อนที่ต่างออกไป แล้วปลาช่อนแม่ลาคืออะไร ต่างจากปลาช่อนทั่วไปหรือไม่? บางคนเข้าใจว่าต่างชนิดกับปลาช่อนนา บางคนก็ว่าชนิดเดียวกันนั้นล่ะ แล้วจริงๆ เป็นยังไงมาดูกัน

ปลาช่อนแม่ลา

คำนิยามของปลาช่อนแม่ลา

Advertisements

ปลาช่อนแม่ลา (Pla Chon Mae La) หมายถึงปลาช่อนที่ได้จากลำน้ำแม่ลาหรือบริเวณที่กำหนด (ดูบริเวณจากข้อมูลด้านล่าง) เป็นปลาช่อนที่มีลักษณะหัวหลิมหรือหัวเล็กกว่าลำตัว ลำตัวอ้วนกลม เกล็ดนิ่ม มีสีขาวปนเทา ไม่มีลายพาดเฉียง ท้องป่องมีสีขาวมันวาว ครีบมีสีส้ม ชมพูหรือแดง หางมนคล้ายรูปใบโพธิ์หรือตาลปัตร

สำหรับเนื้อปลาช่อนแม่ลาจะมีไขมันแทรกมากกว่าปลาช่อนทั่วไป และเป็นปลาที่นำมาผ่านกระบวนการแปรรูปเป็นปลาช่อนสด ปลาช่อนตัดแต่ง และปลาช่อนแดดเดียว ที่ผลิตในพื้นที่จังหวัดสิงห์บุรี

ปลาช่อนแม่ลาคือ “สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์”

ความจริงแล้วหากมองในมุมมองทางวิทยาศาสตร์และทางอนุกรมวิธาน “ปลาช่อนแม่ลา” ยังคงใช้ชื่อเดียวกับ “ปลาช่อนธรรมดา” ซึ่งมี ชื่อวิทยาศาสตร์ Channa striata (Channa striatus) ชื่อสามัญว่า Striped snakehead เพียงแต่ถูกอธิบายไว้ต่างกัน โดยปลาช่อนแม่ลาอธิบายลักษณะทางกายภาพตามที่นิยามไว้ด้านบน

แหล่งเพาะเลี้ยงปลาช่อนแม่ลา

ปลาช่อนแม่ลา “ต้อง” มีการเพาะเลี้ยงและเติบโตในลำน้ำแม่ลา ลำการ้อง และพื้นที่โดยรอบจากลำน้ำแม่ลาระยะห่างไม่เกิน 4 กิโลเมตร ดังนี้

1. อำเภออินทร์บุรี ได้แก่ ตำบลทับยา ตำบลน้ำตาล ตำบลประศุก ตำบลห้วยชัน ตำบลอินทร์บุรี
2. อำเภอบางระจัน ได้แก่ ตำบลสระแจ ตำบลแม่ลา ตำบลสิงห์ ตำบลโพชนไก่ ตำบลไม้ดัด
3. อำเภอเมือง ได้แก่ ตำบลจักรสีห์ ตำบลต้นโพธิ์ ตำบลบางกระบือ ตำบลบางพุทธา ตำบลบางมัญ ตำบลโพกรวม
4. อำเภคค่ายบางระจัน ได้แก่ ตำบลท่าข้าม ตำบลโพสังโฆ

ปลาช่อนแม่ลาปัจจุบันส่วนใหญ่จะได้จากการเพาะเลี้ยง ทั้งการขายพันธุ์และผสมพันธุ์จะมีการคัดเลือกพ่อแม่พันธุ์ ทั้งนี้ก็เพื่อให้ได้ลักษณะตรงตามที่ระบุเอาไว้ แน่นอนว่ามีการเลี้ยงไว้ในบ่อดิน และปกติจะจับขายเมื่ออายุได้ 5 เดือน หรือหนัก 700 กรัม / ตัว

Advertisements
คำนิยามและลักษณะด้านบนนี้แสดงอยู่ใน ประกาศกรมทรัพย์สินทางปัญญา เรื่องการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (ปลาช่อนแม่ลา) ซึ่งมีผลตั้งแต่วันที่ 29 กันยายน 2560

ตำนานความอร่อยของปลาช่อนแม่ลา

Advertisements

ตำนานของปลาช่อนแม่ลา เริ่มมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ในคราวเสด็จประพาสต้น และประทับแรมที่เมืองอินทร์ ตามบันทึกการเสด็จฯ พระองค์ทรงประทับแรมที่วัดประศุก ปลาช่อนแม่ลาก็เป็นหนึ่งในพระยาหาร เมื่อพระองค์เสวยแล้วทรงตรัสว่า “ปลาของลำน้ำแม่ลามีรสชาติดีกว่าที่อื่น”

ว่ากันว่าสาเหตุของความอร่อยที่แตกต่างจากที่อื่นนั้นเพราะลำน้ำแม่ลา อยู่ตรงกลางระหว่างแม่น้ำน้อยและแม่น้ำเจ้าพระยา และชาวบ้านแทบทุกบ้าน เลี้ยงเป็ด ไก่ วัว ควาย ช่วงฤดูน้ำหลาก ก็ชะล้างมูลสัตว์ และน้ำจากทั้งสองแม่นำ ไหลแม่ยังลำแม่ลาก่อให้เกิดแร่ธาตุ และความอุดมสมบูรณ์ที่หลากหลาย

สรุป..ปลาช่อนแม่ลากับปลาช่อนนาต่างกันหรือไม่? ถ้าให้พูดถึงตามวิทยาศาสตร์และทางอนุกรมวิธาน มันยังไม่ได้ต่างกัน เพราะยังไม่มีการอธิบายใหม่เกี่ยวกับปลาช่อนแม่ลา แม้จะมีการอธิบายลักษณะที่ต่างกันเล็กน้อยก็ตาม เพราะสิ่งนี้อาจเกิดจากวิธีเลี้ยงและแหล่งอาศัย “แต่อนาคตอาจมีการอธิบายใหม่ เหมือนสัตว์ชนิดอื่นที่เคยมีมาก็เป็นได้”

อ่านเรื่องอื่น

Advertisements
แหล่งที่มานิยามปลาช่อนแม่ลา