วันที่ 14 พฤศจิกายน 2565 นายอรรถพล เจริญชันษา อธิบดีกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง (อทช.) ได้รับแจ้งจากเจ้าหน้าที่ศูนย์วิจัยทรัพยากรทางทะเล และชายฝั่งทะเลอันดามันตอนล่าง (ศวอล.) ว่าเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายนที่ผ่านมา มีชาวประมงพบซากพะยูนลอยในทะเลบริเวณด้านหลังเกาะมุกด์ ต.เกาะลิบง อ.กันตัง จ.ตรัง
พบเป็นซากพะยูน (Dugong Dugon) ความยาว 269 ซม. เพศเมีย ช่วงโตเต็มวัย สภาพซากสด ความสมบูรณ์ของร่างกายสมบูรณ์มาก (5/5 Body Condition Score) ลักษณะภายนอกพบรอยบาดแผลคล้ายจากการถูกของมีคมบาดบริเวณด้านบนของครีบหาง รอยแผลขนาดใหญ่ยาว 22 ซม. ลึก 3 ซม.
เมื่อเปิดผ่าดูอวัยวะภายในพบว่ามีเลือดคั่งอยู่ภายในช่องอกและช่องท้องปริมาณมาก กล้ามเนื้อมีรอยช้ำและฉีกขาดอย่างรุนแรง พบกระดูกด้านขวาของลำตัวหักทั้งหมด 13 ซี่ คาดว่าเกิดจากการถูกกระแทกอย่างรุนแรง รอยกระดูกซี่โครงหักทิ่มแทงทะลุถึงช่องปอดและช่องท้อง “สรุปสาเหตุการเสียชีวิตคาดว่าถูกเรือชนจากอุบัติเหตุทางทะเล ทำให้กระดูกซี่โครงหักและตายโดยเฉียบพลัน”
ภายหลังได้รับแจ้งจาก ศวอล. อีกครั้ง ว่าพบชากพะยูนเกยตื้น บริเวณเกาะสิเหร่ ต.เขาทอง อ.เมือง จ.กระบี่ ทั้งนี้ เจ้าหน้าที่ ศวอล. ได้เร่งประสานกับชาวประมงในพื้นที่ให้ช่วยขนย้ายซากพะยูนมายังท่าเรือบ้านไหนหนัง ต.เขาคราม อ.เมือง จ.กระบี่ เพื่อขนย้ายมาชันสูตรที่ศูนย์วิจัยฯ ภายหลังการชันสูตร พบว่าเป็นซากพะยูน (Dugong Dugon) ความยาววัดแนบ 177 ซม. เพศผู้ วัยเด็ก สภาพซากเริ่มเน่า ความสมบูรณ์ของร่างกายสมบูรณ์ (3/5 Body Condition Score) ลักษณะภายนอกมีรอยแผลจากพฤติกรรมฝูง บริเวณหลัง ผิวหนังมีรอยด่างและลอกหลุดเล็กน้อย
เมื่อเปิดดูอวัยวะภายในพบว่าหัวใจไม่มีเลือดคั่ง มีน้ำในถุงหุ้มหัวใจ เนื้อเยื่อปอดเริ่มเน่า ภายในหลอดลมพบเศษดินอยู่ภายใน คาดว่าสัตว์เกิดการจมน้ำและสำลักเศษดินเข้าไปในทางเดินหายใจ ส่วนของตับพบจุดเลือดออกกระจายเป็นหย่อมๆ สีของของตับไม่สม่ำเสมอส่วนของทางเดินอาหารพบอาหารอัดแน่นเต็มกระเพาะและลำไส้
ผนังลำไส้เล็กพบก้อนลักษณะคล้ายหนองอัดแน่นกระจายเป็นหย่อมๆ และมีจุดเลือดออก พบต่อมน้ำเหลืองขยายขนาดใหญ่ บ่งบอกถึงภาวะการติดเชื้อภายในร่างกาย ไม่พบสิ่งแปลกปลอมภายในทางเดินอาหาร สรุปสาเหตุการตายคาดว่าป่วยตามธรรมชาติ เนื่องจากมีการอักเสบของหัวใจ ตับ และพบการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารทำให้สัตว์ป่วย อ่อนแอ และจมน้ำตายในที่สุด
จากข้อมูลข้างต้น จะเห็นได้ว่าการเสียชีวิตของพะยูน และสัตว์ทะเลหายาก มีสาเหตุจากทั้งการป่วยตามธรรมชาติ และอุบัติเหตุทางทะเล ทำให้เราต้องยิ่งตระหนักถึงการดูแล อนุรักษ์สัตว์ทะเลหายากอย่างเต็มที่ ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยที่จะทำให้เกิดผลกระทบต่อสัตว์ทะเลหายาก
จึงอยากฝากพี่น้องประชาชนให้ช่วยกัน เช่น แก้ไขปัญหาขยะทะเลโดยการลดการใช้ถุงพลาสติก การท่องเที่ยวทางทะเลอย่างรับผิดชอบ การเดินเรือหรือการสัญจรทางทะเลด้วยความปลอดภัย ไม่ประมาท รวมถึงทำการประมงอย่างระมัดระวัง โดยเฉพาะสัตว์ทะเลหายากใกล้สูญพันธุ์ จำพวกสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนม
แม้จะไม่ใช่เป้าหมายหลักของการทำประมง แต่สัตว์ทะเลกลุ่มนี้มีโอกาสติดมากับเครื่องมือประมงโดยบังเอิญ ชาวประมงจะต้องช่วยกันดูแลอนุรักษ์ ให้การช่วยเหลือเบื้องต้นเมื่อเกิดเหตุติดมากับเครื่องมือฯ หรือแจ้งเบาะแสมายังสายด่วนพิทักษ์ป่าและรักษาทะเล โทร.1362 ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในแต่ละพื้นที่เข้าตรวจสอบและช่วยเหลือได้ทันท่วงทีต่อไป
