นกปากห่าง เป็นนกที่อยู่ในวงศ์นกกระสา (Family Ciconiidae) โดยปกติพบพวกมันในอินเดีย ศรีลังกา บังคลาเทศ ปากีสถาน เมียนมา ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม
ในอดีตนกปากห่างถือเป็นนกอพยพ ที่จะมาทำรังและวางไข่ในประเทศไทย โดยจะอาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำจืด ทุ่งนา หนองน้ำ ชายบึง และอาหารหลักของนกชนิดนี้จะเป็นสัตว์จำพวกหอยฝาเดียว รองลงมาคือ กบ เขียด ปลา …ทั้งนี้นกปากห่างขึ้นชื่อมากในเรื่องจัดการหอย
การย้ายถิ่นของนกและความเสียหายที่พบ
ปัจจุบันมีประชากรของนกปากห่างบางกลุ่ม กลายเป็นนกประจำถิ่นในไทย ซึ่งคาดว่าจะมีจำนวนอย่างน้อย 4 แสนตัว และพวกมันก็มีจำนวนเพิ่มขึ้นเรื่องๆ จนแพร่กระจายไปทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะในพื้นที่ราบลุ่มในภาคกลางและภาคเหนือตอนล่าง
เนื่องจากนกปากห่างมีการทำรังแบบเป็นกลุ่ม (Colony) จึงส่งผลกระทบต่อทัศนียภาพของชุมชนโดยรอบ พวกมันสร้างความเสียหายต่อพื้นที่ทางการเกษตร ซึ่งหากนกรวมตัวกันเป็นจำนวนมากเกินไป จะเกิดการสะสมของมูลนกและซากนกหรือลูกนกที่ตายแล้วอยู่ในบริเวณเดียวกัน จนเป็นแหล่งสะสมแบคทีเรีย ไวรัส รวมไปถึงเชื้อโรคต่างๆ สุดท้ายอาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดโรคระบาดได้
นกปากห่างและหอยเชอรี่
ก่อนที่หอยเชอรี่จะระบาดในไทย ซึ่งเป็นหอยที่ถูกนำเข้ามาเพื่อกำจัดตะไคร่น้ำและเศษอาหารในตู้ปลา เป็นช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2525 – 2526 โดยหอยเชอรี่ถูกนำเข้ามาจากประเทศญี่ปุ่นและฟิลิปปินส์
จนในปี พ.ศ. 2530 หอยเชอรี่ก็ถูกเลี้ยงในฐานนะ สัตว์เศรษฐกิจเพื่อการบริโภค แต่มันไม่ได้รับความนิยม ขายไม่ออก สุดท้ายถูกปล่อยลงแหล่งน้ำ จนระบาดไปทั่ว ซึ่งสร้างความเดือดร้อนให้กับชาวนาอย่างรุนแรง
หลายคนอาจนึกภาพไม่ออกว่าตอนนั้นพวกมันน่ากลัวและมีพลังทำล้ายล้างระดับไหน ให้ลองนึกถึงรถไถ มันไปไหนข้าวก็หายไปเหลือแต่ตอ …และมันมีจำนวนมหาศาล
วันเวลาผ่านไปหลายปี คนไทยเริ่มเรียนรู้ที่จะกินหอยเชอรี่ เริ่มมีเมนูเด็ด ประกอบกับ “นกปากห่าง” ที่บินเข้าไทย จำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ โดยที่บางกลุ่มไม่ย้ายออกอย่างที่เคยทำ อาจเป็นเพราะหอยที่พวกมันชอบเยอะเหลือเกิน
ด้วยเหตุนี้ นกปากห่างจึงไม่ยินดีที่จะจากไปจากแหล่งอาหารที่อุดมสมบรูณ์ และมันก็ได้กลายเป็นศัตรูโดยธรรมชาติของหอยเชอรี่จนถึงทุกวันนี้ และแม้ว่าจะยังมีหลายพื้นที่ที่ยังโดยหอยเชอรี่ถล่มอยู่ แต่ก็ยังดีกว่าในสมัยก่อน เพราะในที่สุดคนไทยก็ควบคุมหอยเชอรี่ได้ในหลายพื้นที่
สรุปคือตอนนี้ …หอยเชอรี่โดนคู่แท็กทีมอย่างมนุษย์ซึ่งเป็นคนไทย ผู้มีเมนูเด็ดมากมายที่จะเปลี่ยนหอยที่เคยกินเกือบไม่ได้ ให้กลายเป็นมื้ออาหารสุดหรู (หรือเปล่า?) ได้อย่างง่ายดาย ประกอบกับหอยพวกนี้ยังโดนนกปากห่างหายแสนตัว ที่ประจำการอยู่ในหลายพื้นที่ทั่วประเทศ ค้นหาและจับกินทุกวัน จนทำให้คนไทยอย่างพวกเรา จำเป็นเลี้ยงหอยเชอรี่เพิ่มเพื่อให้พอกิน ให้มีพอส่งร้านส้มตำ
และนี่เป็นเรื่องราวเล็กๆ ของนกปากห่าง ..“นกปากห่างเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตามพรบ. สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562”
