ความลับของแมลงตดกับพิษความร้อนสูง

ด้วงบอมบาร์เดียร์ ชื่อไทย แมลงตด (Bombardier beetles) มันปล่อยของเหลวที่มีอุณหภูมิสูงใกล้เคียงกับจุดเดือดของน้ำและมีพิษที่สูงด้วยเช่นกัน แน่นอนว่าหลายคนอาจเคยได้สัมผัสความเจ็บปวดจากมันมาบ้าง แต่แมลงชนิดนี้ก็มีหลายชนิด และส่วนใหญ่ก็มีพิษ โดยอาวุธของมันคือการปล่อยละอองของเหลวที่มีความร้อนสูงมีฤทธิ์เป็นกรดและมีกลิ่นฉุนรุนแรงจากปลายส่วนท้องของมัน

จากแมลงที่น่าสนใจทั้งหมดบนโลกของเรา หากนับเฉพาะที่มนุษย์รู้จักก็มีประมาณ 1.7 ล้านสายพันธุ์ แล้ว “แมลงตด” อาจเป็นแมลงที่น่าสนใจที่สุด มันจะจัดการกับผู้ที่อาจจะโจมตีตัวมัน เช่น มด กบ และกิ้งก่า หรือแม้แต่มนุษย์ ด้วยการยิงสารเคมีที่ร้อนและเป็นพิษออกจากร่างกาย ที่น่าทึ่งคือ “มันทำได้โดยที่ต้องเผาตัวเองจนตาย”

การทดลองนี้จัดทำโดย Attygalle นักเคมีวิเคราะห์ที่ Stevens Institute of Technology ในเมืองโฮโบเกน รัฐนิวเจอร์ซีย์ “เขาต้องการรู้วิธีของพวกมัน”

จากการรวบรวมแมลงตด 18 ตัว เขาฉีดสารเคมีที่คล้ายกับที่แมลงปีกแข็งใช้เพื่อป้องกันตัวเอง สารเคมีนี้เป็นพิษรุนแรงพอที่จะระคายเคืองผิวหนังมนุษย์และฆ่ามด แต่สิ่งนี้ก็ไม่ได้รบกวนแมลงตดเลย

จากนั้น Attygalle ก็ติดตามสารเคมีที่ฉีดเข้าไปโดยใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่าแมสสเปกโตรมิเตอร์ (Mass spectrometer)

เขาได้ติดตามเส้นทางที่สารเคมีผ่านร่างกายของแมลงพวกนี้ พวกเขาพบว่าสารเคมีจะสะสมในอ่างกักเก็บ โดยจะอยู่อย่างงั้นจนกว่าจะถูกเรียกใช้ ซึ่งก็เมื่อแมลงตดถูกคุกคาม เช่น เมื่อพวกมันถูกกบกลืนเข้าไป วาล์วจะเปิดและสารเคมีถูกผลักเข้าไปใน “ห้องทำปฏิกิริยา” ที่นั่นจะผสมกับเอ็นไซม์ แล้วจะร้อนไปจนเดือดที่ 100 องศาเซลเซียส นอกจากนี้ยังเปลี่ยนสารเคมีให้เป็นผลิตภัณฑ์ขั้นสุดท้ายที่อาจถึงตายได้ด้วย

Attygalle กล่าวว่า “เหมือนกับจุดชนวนระเบิด” แมลงตดยิงสเปรย์จากด้านหลังของมัน สเปรย์ฉุนและระคายเคืองมาก กบต้องจะคายแมลงตดออกมาอย่างรวดเร็ว

Advertisements
นักวิทยาศาสตร์ยังค้นพบว่าวิธีการทำสเปรย์นี้แตกต่างจากที่นักวิจัยเคยคิดว่า สารประกอบทั้งสองที่ประกอบเป็นสเปรย์ ทำมาจากสารตั้งต้นชนิดเดียวกัน “แต่พวกมันทำมาจากสารสองชนิด” คือ ไฮโดรควิโน กับ ไฮโดรเจนเปอร์อ๊อกไซด์

Attygalle กล่าวว่าแมลงตด ไม่ใช่แมลงชนิดเดียวที่ใช้สารเคมีพวกนี้เพื่อปกป้องตัวเอง แมลงเต่าทองอื่นๆ แมงมุม กิ้งกือบางตัวก็ใช้เช่นกัน แต่แมลงตดเป็นแมลงชนิดเดียวที่ “ทำให้ร้อนและฉีดพ่นออกไปได้” การวิจัยของทีมแสดงให้เห็นว่าสิ่งมีชีวิตต่างๆ เหล่านี้ “สร้างกลไกขึ้นมาอย่างอิสระ ซึ่งเป็นสิ่งที่น่าสนใจทางชีววิทยา”

อ่านเรื่องอื่น

Advertisements
Advertisements