นกจาบสังคม หรือ นกกระจาบสังคม (Sociable weaver, Social weaver) ชื่อวิทยาศาสตร์ Philetairus socius นกเกาะคอนขนาดเล็กชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในวงศ์นกจาบ (Passeridae) เป็นนกชนิดเดียวในสกุล Philetairus เป็นนกขนาดเล็กที่อาศัยอยู่เฉพาะภูมิภาคแอฟริกาใต้ พบได้ทั่วไปในแอฟริกาใต้, บอตสวานา, นามิเบีย โดยศูนย์กลางที่แพร่กระจายพันธุ์คือ จังหวัดนอร์ทเทิร์นเคป ในแอฟริกาใต้
รังของพวกมันมีน้ำหนักรวมมากกว่า 1 ตัน กว้างประมาณ 6 เมตร และมีความสูง 3 เมตร ซึ่งแยกย่อยเป็นรังเล็กรังน้อยมากกว่า 100 รัง โดยรังขนาดใหญ่ที่สุดมีนกอยู่รวมกันถึง 400 ตัว และเมื่อนกกระจาบสังคมตาย รังของพวกมันจะไม่ถูกทำลาย แต่จะมีนกรุ่นต่อไปเข้ามาอาศัยแทนพร้อมกับปรับปรุง ซ่อมแซมไปเรื่อยๆ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วมักจะอยู่ได้เป็นเวลาหลายปี
ในกรณีที่นกที่มีคู่แล้ว พวกมันจะอยู่ในห้องคู่ของตัวเอง ส่วนนกตัวอื่นๆ ที่เหลือจะอยู่รวมกันห้องรวมซึ่งจะมีประมาณ 3-4 ตัว โดยประโยชน์ของการทำรังแบบนี้ก็เพื่อช่วยให้นกจาบสังคมไม่ต้องย้ายถิ่นฐานบ่อย เนื่องจากอุณหภูมิในทะเลทรายค่อนข้างเปลี่ยนตลอดเวลา
รังนกขนาดใหญ่นี้ไม่เพียงแต่ช่วยปกป้องนกจากอุณหภูมิเท่านั้น แต่ยังช่วยปกป้องพวกมันจากแดด ฝน และภัยแล้งด้วย โดยปกติแล้วสัตว์ทั่วไปจะมีความต้องการน้ำในปริมาณมากในช่วงฤดูร้อนเพื่อช่วยไม่ให้ร่างกายขาดน้ำจากการโดนไอแดด
ประโยชน์อีกอย่างหนึ่งของการทำรังขนาดใหญ่คือ เพิ่มโอกาสให้พวกมันรอดจากอันตรายที่มาจากนักล่า เนื่องจากทางเข้ารังจะอยู่ด้านล่าง ทำให้ยากต่อการสังเกตของนักล่า ในขณะที่สัตว์ชนิดอื่นๆ จะหาประโยชน์จากรังขนาดใหญ่นี้ด้วยการขึ้นไปนั่งบนรังขนาดใหญ่ โดยไม่กระทบต่อนกกระจาบสังคม
แร้งแอฟริกาเป็นที่รู้กันดีว่ามันชอบขึ้นไปอยู่บนรังของนกกระจาบสังคม ส่วนนกฟินช์หัวแดงเองก็มักจะยกครอบครัวของมันเข้าไปอยู่ในห้องที่ว่าง เช่นเดียวกับเหยี่ยวที่มักจะมาฆ่าเจ้าบ้านถึงถิ่น
