เทคนิคการตกปลายี่สกเทศ

ยี่สกเทศเป็นปลาน้ำจืดระดับแนวหน้าตัวหนึ่งที่อยู่ในใจของนักตกปลาตลอดมา เรียกว่าอยากตกมันให้ได้ ความรู้ในเรื่องการใช้อุปกรณ์ตกปลาในเรื่องของเหยื่อและการประกอบชุดอุปกรณ์ในระยะแรกๆ เมื่อหลายสิบปีก่อนค่อนข้างจะจำกัดเพราะกีฬาตกปลาน้ำจืดยังใหม่ กับอาการที่เมื่อปลาติดเบ็ดแล้ววิ่งพรวดพราดออกไปเหมือนกับโมโหใคร นั้นทำเอาคันเบ็ดและรอกที่เจ้าของเผลอลืมคลายแดรกเอาไว้ตกน้ำตกท่ามานักต่อนักแล้วจนได้รับฉายาว่า “ไอ้แสบ” เพราะเป็นเหตุให้นักตกปลาต้องถอดเสื้องมเบ็ดกันอยู่เสมอบางคนก็เรียก “ไอ้ตัวแสบ” ถ้าคันเบ็ดถูกดึงตกน้ำหลายครั้งว่า “ตอร์ปิโดน้ำจืด”

ทำความรู้จัก ยี่สกเทศ กันก่อน

ยี่สกเทศมีรูปร่างเพรียวยาว ลำตัวอัดแน่นไปด้วยพละกำลัง ส่วนหัวคอดแหลมมน ครีบทุกครีบกว้างและแข็งแรง แพนหางเป็นแฉกเหมือนปลานวลจันทร์ ทำให้มันว่ายน้ำได้เร็ว มันเป็นปลาพเนจรร่อนเร่ไปทั่ว หากินในรัศมีไกลๆ ยกเว้นในกรณีที่พบแหล่งอาหารที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งบางครั้งแหล่งหากินดังกล่าวก็ถูกสร้างขึ้นโดยนักตกปลาที่นำเหยื่อมาอ่อยทิ้งไว้

จากประสบการณ์ที่ผ่านมาผมว่าปลายี่สกเทศที่ขนาดไม่โตนัก (1-2 กก.) มักจะอยู่รวมกันเป็นกลุ่มและจะจับกลุ่มหากินไปเรื่อยๆ ผมเคยตกปลายี่สกเทศขนาดนี้ได้คราวละ 3-4 ตัวเสมอ ส่วนยี่สกเทศที่มีขนาดใหญ่ขึ้นจนถึงขนาดใหญ่มาก ตั้งแต่ 3-4 กก. ขึ้นไปจะเป็นปลาโทนหากินเดี่ยวๆ แต่ถ้าในกรณีที่มาเจอแหล่งที่ถูกอ่อยด้วยรำเป็นบริเวณกว้างก็จะตกหลักปักฐานวนเวียนอยู่ในละแวกนั้น

ความลึกที่ยี่สกเทศมักจะหากิน

ยี่สกเทศเป็นปลาที่หากินในระดับน้ำตั้งแต่ 1-8 เมตร บ่อตกปลาบางบ่อที่มีระดับน้ำเฉลี่ย 0.5 เมตร ถึง 1.5 เมตร หรือ 2 เมตร ก็สามารถเลี้ยงยี่สกเทศได้อย่างสบายส่วนตามอ่างเก็บน้ำทั่วไปนิยมตกปลายี่สกเทศในบริเวณที่มีระดับน้ำความลึก ประมาณ 3-7 เมตรโดยเฉลี่ย

การตกปลายี่สกเทศตามบ่อตกปลานั้นไม่รู้จะมีวิธีมากแค่ไหน เพราะไม่ว่าจะหย่อนเหยื่อตรงจุดไหน ถ้ามียี่สกเทศว่ายผ่านมาพบโดยที่มันอยู่ในอารมณ์อยากกินเหยื่ออยู่ล่ะก็เป็นต้องได้ตัวแน่ๆ เพราะพื้นบ่อส่วนใหญ่จะเรียบเสมอกันหมด ส่วนใหญ่แล้วนักตกปลาจะเหวี่ยงไปกลางๆ บ่อกัน แต่ถ้าคุณจะไปตกปลายี่สกตามเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำ การเหวี่ยงเหยื่อออกไปไกลๆ ไม่เป็นผลดีมากนัก

เพราะพื้นที่บริเวณริมเขื่อนจะเทลาดชันทำมุมต่ำลงเรื่อยๆ ตัวอย่างเช่นลาดเอียงลงเป็นสโลปประมาณ 30° กับระนาบน้ำเมื่อเหวี่ยงเหยื่อออกไปเป็นระยะ 5 เมตร และเหยื่อตกทิ้งตัวดิ่งเป็นเส้นตรง เหยื่อจะไปกองอยู่บริเวณที่มีระดับน้ำลึกประมาณ 3 เมตร และถ้าคุณเหวี่ยงเหยื่อไปไกล 10 เมตรและ 15 ตามลำดับเหยื่อก็จะอยู่ลึกที่ระดับ 5.8 และ 8.5 เมตรตามลำดับ แหล่งที่มีปลายี่สกเทศ เพ่นพ่านหากินอยู่นั้นสังเกตง่ายเพราะปลาชนิดนี้ชอบขึ้นฮุบน้ำเสียงดัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งปลายี่สกเทศขนาดใหญ่ๆ จะขึ้นเล่นน้ำแต่ละครั้งเสียงตูมตามเหมือนเด็กกระโดดเล่นน้ำ ถ้าได้ยินเสียงดังล่ะก็รู้กันทั่วเลยว่า “เฮียเค้ามาแล้ว”

เมื่อครั้งผมไปตกปลายี่สกเทศที่เขื่อนจุฬาภรณ์ในครั้งที่ผ่านมา ขณะรอปลาฉวยเหยื่ออยู่นั้นผมได้ยินเสียงปลายี่สกเทศขนาดใหญ่ กระโดดตูมตามอยู่ทางด้านซ้ายมือ ก็เลยย้ายคันเบ็ดมาเหวี่ยงเหยื่อไปยังจุดที่ปลากระโดดก็คือนั่งรอประมาณ 10-15 นาที ปลาก็ดึงสายออกไปอย่างรวดเร็ว ผมคิดอยู่ในใจว่าคงเป็นยี่สกเทศตัวที่กระโดดกระมังที่ฉวยเหยื่อเข้าให้แล้ว เหตุการณ์ลักษณะดังกล่าวเกิดขึ้นกับการตกปลายี่สกเทศของผมหลายครั้งด้วยกัน แต่นั้นไม่ได้หมายความว่าขว้างเหยื่อตรงจุดที่ปลามันกระโดดแล้วปลาจะฉวยเหยื่อเสมอไป

ยี่สกเทศมีปากที่เล็ก

ปากของปลายี่สกนั้นค่อนข้างเล็ก เมื่อเทียบกับขนาดของลำตัวส่วนของจะงอยปากจะอยู่ด้านหน้า ในระดับต่ำเพื่อให้เหมาะกับการกินเหยื่อหน้าดิน ในกระเพาะอาหารของปลายี่สกเทศที่พบในแหล่งน้ำธรรมชาติจะประกอบไปด้วยเศษพืชที่เน่าเปื่อย และแพลงตอนพืช อาหารดังกล่าวส่วนใหญ่ปลายี่สกเทศที่เรียกว่า Anterior Barrel จะทำหน้าที่ดมกลิ่นไปในตัว เมื่อพบ  เหยื่อปากที่ตุบเข้าตุบออกอยู่ตลอดเวลาก็จะฮุบเหยื่อเข้าปาก

ตุ้งติ้งหน้าดิน

วิธีตกปลายี่สกเทศโดยใช้ “ตุ้งติ้งหน้าดิน” หรือเหยื่อรำล่อก้อนใหญ่นั้นดูจะได้ผลกว่าการตกแบบอื่นๆ เพราะเหยื่อล่อก้อนใหญ่เมื่อตกลงไปในน้ำ และรำจะส่งกลิ่นและแตกตัวกระจายไปได้มากกว่าและไกลกว่า ก้อนเหยื่อล่ออาจจะจมลงบนเศษพืชเน่าเปื่อยใต้ท้องน้ำเล็กน้อยในขณะที่เหยื่อก้อนที่มีตัวเบ็ดวางห้อยอยู่เหนือพื้นพอดี และถ้าเรามีความเชื่อในเรื่องการมองเห็นของปลา

ก้อนเหยื่อล่อที่ใหญ่กว่าก็จะสะดุดสายตาของปลามากขึ้น เมื่อปลาฉวยเหยื่อ เหยื่อที่มีตัวเบ็ดหุ้มอยู่ก็จะถูกดูดเข้าไปในผนังปากด้านใน ปากปลาก็ยังอ้าเข้าอ้าออกอยู่ตลอดเวลา เมื่อพบสิ่งผิดปกติมันจะว่ายพุ่งตัวหนีคมเบ็ดก็จะถูกกระชากเกี่ยวติดบริเวณมุมปากด้านในด้านหนึ่งทันที ถ้าตัวเบ็ดมีขนาดไม่ใหญ่นักและคม โอกาสพลาดก็จะมีน้อยมุมปากของปลายี่สกประเทศประกอบข้นด้วยพังผืดที่เหนียวมากเมื่อถูกคมเบ็ดฝังแน่นจะไม่หลุดหรือฉีกขาดง่ายๆ

เหยื่อตกปลายี่สก

ถึงแม้ว่ายี่สกเทศจะกินอาหารจำพวกแพลงตอนพืชและซากพืชเน่าเปื่อยก็ตาม แต่สำหรับปลายี่สกเทศที่มีกระจัดกระจายอยู่ตามบ่อตกปลานั้น ปลาทั้งหมดถูกลำเลียงมาจากบ่อเลี้ยงปลาอาชีพอีกทอดหนึ่ง ซึ่งอาหารตามบ่อเลี้ยงปลาที่ใช้เลี้ยงอยู่ในปัจจุบันเห็นจะไม่พ้นอาหารจำพวกรำ, ปลายข้าว, กากถั่วเหลือง, กากเบียร์ (ข้าวมอลท์) เศษขนมปังเสื่อมสภาพ เศษอาหาร ฯลฯ

พฤติกรรมในการกินเหยื่อของปลาจะถูกฝึกมาแบบนั้นตั้งแต่เล็กจนโต เมื่อย้ายแหล่งมาอยู่ตามบ่อตกปลา เหยื่อรำปั้นและขนมปังจึงเป็นเหยื่อสุตรมาตรฐานที่ได้ตกปลายี่สกเทศตามบ่อตกปลายอ่างได้ผลที่สุด ส่วนใครจะผสมอะไรปนเปคลุกเคล้ากับรำหรือจะเลือกใช้ขนมปังยี่ห้อไหนนั้นขึ้นอยู่กับความเชื่อส่วนบุคคล

เหยื่อที่ใช้ตกปลายี่สกเทศที่แพร่หลายที่สุดเห็นจะไม่มีอะไรเกิน รำปั้นและขนมปัง จะซื้อสำเร็จ หรือเตรียมเองก็แล้วแต่ ส่วนถ้าจะเตรียมเองมีวิธีแนะนำเล็กๆ ดังนี้

วิธีเตรียมเหยื่อทำได้อย่างง่ายๆ

ไปหาซื้อรำมา จากนั้นใช้ตะแกงร่อนรำให้ละเอียดแล้วนำมาปั้นนวดกับน้ำให้เหนียว วิธีนวดรำกับน้ำให้เข้ากันอย่างง่ายที่สุดทำได้โดยการเทรำใส่ถาดขนาดความกว้างประมาณ 1 × 1 ฟุตใส่รำที่ร่อนละเอียดประมาณครึ่งกิโลกรัมแล้วค่อยๆ เทน้ำผสมลงทีละน้อย ใช้ฝ่ามือยีให้ทั่วจนรำจับตัวเป็นก้อนเล็กๆ ไม่เกาะติดกัน จากนั้นลองใช้มือขยำรำให้จับตัวเป็นก้อนถ้ายังแน่นไม่ได้ที่ ก็ค่อยเทรำลงทีละน้อยแล้ว ใช้มือขยี้ต่อไปเพื่อให้รำคลุกคล้ำเป็นเนื้อเดียวกัน

ถ้าจะถามผมว่าต้องผสมอะไรอีกมั้ย เป็นต้นว่า ไข่เป็ด, ข้าวคั่ว, มะพร้าวคั่ว, งาคั่ว, นมเนยพริกน้ำปลามะนาว ผมคงจะต้องตอบไปตามตรงว่า ไม่ต้องผสมอะไรทั้งนั้นแหละ ปลามันกินทั้งนั้นถ้าว่ายผ่านมาเจอ เรื่องสูตรหรือเหยื่อผสมผมว่ามันมีผลทางด้านจิตใจของผู้ตกมากกว่า เหมือนเรื่องบางสูตรรำบรรจุถุงบ้าง กระป๋อง บ้างที่ดีควร ยี่ห้อบอกเอาไว้เสร็จสรรพ ยี่ห้อดังก็ขายดีหน่อย

นอกจากเหยื่อรำและขนมปังแล้ว เหยื่อประเภทอื่นๆ ที่ผลิตจากแป้งเป็นหลัก ก็ใช้ตกปลายี่สกเทศได้เหมือนกัน ผมจำได้ว่าที่เมืองแพร่เค้ามีขนมสาลี่อะไรประมาณนี้ก็ใช้ตกได้

การอ่อยเหยื่อ

การอ่อยเหยื่อ หรือที่ฝรั่งเค้าเรียกว่า Chumming นั้นเป็นวิธีการหนึ่งเพื่อล่อให้ยี่สกเทศเข้ามาติดกับที่เราวางเอาไว้ การอ่อยเหยื่อหรือที่นักตกปลาบางคนเรียกว่า การเปิดเหมาย ทำได้หลายวิธีตัวอย่างนี้

วิธีแรก

ก็คือนำรำมาผสมกับน้ำนวดให้เข้าด้วยกัน แล้วปั้นเป็นก้อนๆ โยนอ่อยไปตรงตำแหน่งที่ต้องการ โดยมากแล้วจะอ่อยเหยื่อกันห่างฝั่งประมาณ 5-8 เมตร ถ้าจะได้ผลควรใช้รำคราวละประมาณ 5-10 กก. ถ้าจะให้เหมาะสมหาเรือสักลำพายไปอ่อยก็จะได้ไม่ต้องขว้างเหยื่อ และตรงจุดดีด้วย

วิธีที่สอง

อีกวิธีหนึ่งก็ใช้ดินริมตลิ่งผสมกับรำปั้นนวดเข้าด้วยกันหยาบ แล้วนำไปทิ้งอ่อยวิธีนี้รำจะอยู่ตรงตำแหน่งพอดี และเหยื่อรำก็จะอยู่บริเวณหน้าดินตามต้องการปลาก็จะว่ายเข้ามากินเหยื่อที่คลุกเคล้าอยู่กับดิน วิธีนี้ให้ผลระยะยาวขึ้น

วิธีที่สาม

ส่วนวิธีสุดท้ายให้ใช้กระสอบผ้าป่านใบเขื่องๆ หรือกระป๋องที่เจาะรูขนาดเล็กโดยรอบบรรจุรำปั้นไว้ภายใน แล้วนำไปถ่วงด้วยก้อนหินทิ้งเอาไว้ตรงจุดที่ต้องการรำจะค่อยๆ กระจายออกไปทีละน้อย ปลาก็จะพากันแห่มาชุมนุมโดยรอบ เราอาจจะอ่อยเหยื่อเอาไว้หลายๆ แห่งแล้ววนตกไปตามจุดกลับกันไป วิธีการแบบนี้ทำให้เราสามารถตกปลาอย่างสนุกได้ตลอดทั้งปีเลยทีเดียว

การอ่อยเหยื่อแบบนี้บางครั้งใช้เวลาหลายวันปลาจะเริ่มจับกลุ่ม โดยเฉลี่ยแล้วประมาณหนึ่งอาทิตย์ก็น่าจะได้ผลแล้ว ต่อไปมาถึงเรื่องอุปกรณ์กันบ้างล่ะครับ ผมขอเริ่มตรงสายก่อนนะครับ

สายสำหรับตกปลา

พิกัดของสายที่ใช้ตกปลายี่สกไม่ควรเกิน 12 – 20 ปอนด์ หรือ PE 2 ก็ได้ เพราะขนาดปลายี่สกเทศที่พบเห็นกันโดยทั่วไป อยู่ในน้ำหนักเฉลี่ย 1-3 กก. ที่ขนาดเขื่องขึ้นมาหน่อยตก 3-8 กก. สายขนาดนี้เพียงพอสำหรับดึงยี่สกเทศขนาดเขื่องเข้าสวิงได้อย่างสบายมือ

ในบางสถานการณ์แหล่งตกปลาจะเต็มไปด้วยตอไม้ใต้น้ำหรือมีต้นไม้ล้มอยู่ใต้น้ำ ระดับของสายอาจจะต้องขยับถึงมาอีกหน่อย เพื่อให้แรงอัดมากขึ้น จะได้ฉุดปลาให้พ้นแนวอันตรายได้ทันท่วงที

ตัวเบ็ด

ตัวเบ็ดที่ใช้ตกปลา ยี่สกเทศนั้นควรมีขนาดไม่ใหญ่นักประมาณเบอร์ 4-8 ขนาดเบอร์ 5-6 เป็นขนาดตัวเบ็ดที่นิยมใช้กันมาก ลองดูตัวอย่างขนาดตัวเบ็ดเท่าของจริงประกอบดูครับ ตัวเบ็ดที่ใช้ตกปลายี่สกเทศนั้นจะต้องมีความคมสูง ชนิดที่ว่าพบปลาว่ายเฉียดมาก็ติดเลย ตัวเบ็ดหน้าบิดเล็กน้อย ค่อนข้างจะได้ผลมากกว่า เพราะ คมเบ็ดแว้งติดได้ง่ายขึ้น

ลีดเดอร์

เนื่องจากปลายี่สกเทศเป็นปลาที่ไม่มีฟัน ขอบปากประกอบด้วยตุ่มแข็งขนาดเล็กเท่านั้น สายโมในฟิลาเมนท์ขนาด 10-15 ปอนด์ก็เพียงพอ ความยาวลีดเดอร์ขึ้นอยู่กับวิธีประกอบชุดเบ็ด (ดูรายละเอียดในภาพแสดงประกอบเบ็ด)

ทุ่นลอย

เลือกใช้ตามความเหมาะสมทั้งนี้แหละทั้งนั้นขึ้นอยู่กับน้ำหนักของเหยื่อเป็นเกณฑ์ ถ้าใช้วิธีตกเป็นตุ้งติ้ง ก็ให้ใช้ทุ่นลอยชนิดเดียวกันกับที่ใช้ตกปลาซ่งฮื้อ ถ้าใช้เหยื่อรำปั้นก้อนเล็กๆ จะใช้ทุ่นลอยแบบดินสอหรือทุ่นลอยขนาดย่อมๆ

รอก

ใช้ได้ทั้งรอกสปินนิ่งและเบคคาสติ้ง ขนาดรอกประมาณเบอร์ 2000 หรือถ้าเอาสบายๆ หน่อยก็เบอร์ 3000 หรือหารอกที่จุสาย 15lb ได้สัก 150 เมตร ส่วนรอกเบทก็กะให้มีขนาดเทียบกันได้ ถ้าเป็นแต่ก่อนคงเป็นพวก ABU 6500C, 4600 ประมาณนี้

คันเบ็ด

ใช้ตกปลายี่สกเทศ ควรเป็นคันที่มีแอ็คชั่นปานกลางขนาดความยาวประมาณ 6-7 ฟุต คันขนาดนี้เพียงพอที่จะบังคับปลาให้อยู่ในทิศทางที่ต้องการได้ ถ้าตกปลาอยู่ตามบ่อตกปลา แต่ตกปลาในแหล่งน้ำธรรมชาติที่บริเวณริมตลิ่งมีพืชใต้น้ำอยู่หนาแน่นคันเบ็ดที่ยาวขนาด 7-8 หรือ 9 ฟุตก็จะได้เปรียบมากขึ้น คันเบ็ดยาวจะสามารถเคลียร์พื้นที่ริมตลิ่งในการควบคุมปลาได้ดีกว่าเพื่อมิให้ปลาพาสายพันแนวสาหร่าย และถ้าเจาะจงจะไปตกปลายี่สกขนาดใหญ่ๆ ควรเลือกด้ามคันที่ยาวประมาณ 1 – 1 ½ ฟุตจะได้ใช้ค้ำพุงขณะสู้ปลาได้ไม่เมื่อย

Note : ความรู้รอบตัว!!

มีเด็กชายคนหนึ่งจดหมายมาถามมาว่า ปลายี่สกเทศตัวผู้กับตัวเมียดูตรงไหนครับ..? เพราะเห็นมันเหมือนกัน ผมเลยไปถามไถ่จากผู้รู้มาอีกทีว่า ปลายี่สกเทศตัวผู้นั้นจะมีรูปร่างยาวเพรียว ครีบหูสากเวลาสัมผัส ส่วนเทศเมียท้องอูมป่อง ครีบหูจะเรียบเกลี้ยงและลื่นและโดยธรรมชาตินั้น ปลายี่สกเทศ เทศจะมีไข่แก่ในเดือนมิถุนายนถึงเดือนกันยายน ..

อ่านเรื่อง สาระน่ารู้ ในการตกปลาหมายธรรมชาติ ตกปลาหน้าดิน