คางคกมีเขา (จากนี้ไปขอเรียกกิ้งก่าหนาม) มีรูปร่างตัวอ้วนป้อม ลำตัวสั้น หางสั้น แลดูคล้ายกบหรือคางคก มีลักษณะเด่นคือ มีหนามสั้นๆ อยู่รอบลำตัวและส่วนหัว ซึ่งพัฒนามาจากเกล็ด ในส่วนที่เป็นเขาจริงๆ เป็นกระดูกแข็งมีอยู่ส่วนหัว ปกติจะมีความยาวน้อยกว่า 5 นิ้ว แต่บางชนิดมีความยาวถึง 8 นิ้ว
- ชื่อวิทยาศาสตร์ : Phrynosoma
- ชื่อสามัญ : คางคกมีเขา กิ้งกามีเขา กิ้งกาหนาม
- ขนาด : 2.5-8.0 นิ้ว
- อายุ : 5-8 ปี
- สถานะการอนุรักษ์ : กังวลน้อยที่สุดถึงใกล้ถูกคุกคาม
กิ้งก่าหนามอาศัยอยู่ในพื้นที่แห้งแล้งถึงกึ่งทะเลทรายของอเมริกาเหนือ ตั้งแต่แคนาดาตะวันตกเฉียงใต้ไปจนถึงเม็กซิโก ในสหรัฐอเมริกาพบพวกมันได้ที่อาร์คันซอตะวันตกจนถึงแคลิฟอร์เนีย ชอบอาศัยอยู่ในทะเลทราย ภูเขา ป่าไม้ และทุ่งหญ้า
กิ้งก่าชนิดนี้เป็นสัตว์ที่กินแมลงและมดเป็นหนัก โดยจะหากินอยู่ตามพื้นดิน มันเป็นสัตว์ที่เคลื่อนไหวค่อนข้างช้า มันจึงค่อยๆ หาอาหารอย่างอดทน หรือไม่ก็รอให้เหยื่อเข้ามาใกล้จึงจะใช้ลิ้นที่เหนียวและยาวเพื่อจับเหยื่อ
การป้องกันสุดพิเศษ
ความพิเศษของกิ้งก่าหนามคือการ “ป้องกัน” ที่แปลกประหลาดมากที่อย่างหนึ่งในอาณาจักรสัตว์โลก เมื่อมันถูกคุกคาม จะสามารถ “พองตัว” ขึ้นมาเพื่อให้หนามเล็กๆ บนตัวทิ่มแทงผู้รุกรานได้ รวมถึงการเปลี่ยนสีเพื่อพรางตัวกลมกลืนไปกับสิ่งแวดล้อมที่เป็นพื้นกรวดทรายหรือพุ่มไม้เตี้ยๆ ได้อย่างดีเยี่ยมและรวดเร็ว มันเป็นเหมือนการรวมตัวของคางคกและกิ้งก่า
การป้องกันพิเศษอีกอย่างคือ สามารถ “พ่นเลือด” ออกจากตาเพื่อไล่ผู้รุกรานให้หนีไปได้ โดยเลือดจะมีสารเคมีบางอย่างที่ยังไม่มีการศึกษาไปถึงว่าเป็นอะไร แต่เป็นสารเคมีที่มีกลิ่นฉุน มีรสชาติไม่ดีนัก สร้างความรำคาญแก่สัตว์กินเนื้อขนาดใหญ่ที่จับกินเป็นอาหารได้
จากการศึกษาพบว่ามันสามารถพ่นเลือดได้มากถึง 54 ครั้ง ภายในเวลาไม่ถึง 2 นาที แม้จะดูว่าเสียเลือดไปเป็นจำนวนมาก แต่กิ้งก่าหนามจะไม่เป็นอะไร และร่างกายสามารถผลิตเลือดใหม่ขึ้นทดแทนได้ในเวลาไม่นาน
สำหรับตอนนี้มนุษย์ถือเป็นภัยคุกคามที่ยิ่งใหญ่ที่สุดต่อการอยู่รอดของพวกมัน เนื่องจากการค้าสัตว์เลี้ยง และอาหารของกิ้งก่าหนามเองก็ถูกมนุษย์ทำลาย อย่างเช่น มด แมลงต่างๆ ที่ถูกมนุษย์ใช้ยาฆ่าแมลง สุดท้ายอนาคตของพวกมันจึงยังไม่สามารถคาดเดาได้
