ทุ่น.. สื่อสัญญาณที่เปรียบได้ว่าเป็น ตา ที่เที่ยงตรงแม่นยำสามารถที่จะสื่อออกมาให้เรารู้ว่าปลากำลังทำอะไรกับเหยื่อ ทุ่นจะบอกให้เรารู้ได้อย่างแน่นนอนก็ต่อเมื่อผู้ให้เป็นและรู้จักที่จะใช้ทุ่นแต่ละดอกอย่างไรจึงจะมีประสิทธิภาพสูงสุด
ทุ่นกับการตกปลา
ทุ่นคืออุปกรณ์ประกอบชิ้นหนึ่งของชุดสายหน้ามีไว้ใช้พยุงเหยื่อให้อยู่ในระดับใดระดับหนึ่ง ตามที่ผู้ตกต้องการ นี่คือความหมายหลักของมัน แต่ทุ่นที่ใช้ในการตกแบบชิงหลิวหรือสะปิ๋วนั้นมีความหมายมากกว่านั้น
ความหมายของทุ่นชิงหลิว
ทุ่นชิงหลิวคือทุ่นที่สามารถสื่อสารสัญญาณการกระทำของปลาได้ละเอียดและไวที่สุด ทุ่นชิงหลิวจัดอยู่ในกลุ่มของทุ่นขนาดเล็กที่สุดแต่มีประสิทธิภาพสูงเกินตัว มันทำขึ้นจากวัสดุหลายชนิดทั้งที่มีอยู่ตามธรรมชาติและวัสดุสังเคราะห์ วัสดุธรรมชาติได้แก่ไม้เนื้อเบาชนิดต่างๆ ต้นหญ้า ก้านดอกหญ้า ก้านขนสัตว์ฯ
วัสดุสังเคราะห์ได้แก่พลาสติก โฟม และโพลิเมอร์บางชนิดไม่ว่าทุ่นจะทำมาจากวัสดุใดก็ตามแต่วัสดุนั้นจะมีคุณสมบัติที่เหมือนกัน คือลอยน้ำได้ดี ไม่ดูดซึมหรือซับน้ำ ที่ทำให้ประสิทธิภาพของทุ่นสูญเสียไป
ทุ่นที่ทำจากขนนกยูง
ตามตำราญี่ปุ่น ทุ่นที่ใช้ในการตกชิงหลิวที่ดีที่สุดคือทุ่นที่ทำจากขนนกยูง โดยทางญี่ปุ่นได้บอกว่าเป็นทุ่นที่ให้ความรู้สึกได้ดีเร็วและละเอียดที่สุด ผู้เขียนก็เคยมีโอกาสได้ใช้ทุ่นที่ทำจากขนนกยูง แต่มีความรู้สึกโดยส่วนตัวว่ามันก็ไม่ได้ต่างจากขนเม่นบ้านเรานักหรอก
ในเรื่องความไว อยู่ที่การตั้งทุ่นมากกว่า และข้อเสียใหญ่เลยของทุ่นขนนกยูงของญี่ปุ่นคือเรื่องราคาแพงจนไม่น่าซื้อมาใช้อีกทั้งยังแตกง่ายอีกด้วย ราคาของทุ่นขนนกยูงนั้นค่อข้างโหดจริงๆ ยิ่งทุกวันนี้เงินเราไม่ดีก็ยิ่งไปกันใหญ่ อันที่ถูกที่สุดก็ตกดอกล่ะเป็นร้อยเข้าไปแล้ว
ส่วนที่ดีที่สุดก็ปาเข้าไปดอกละพันกว่าถึงสองพันบาทก็มี ฟังราคาแล้วแทบจับสู้ของที่มีอยู่ในบ้านเราไม่ได้ที่คุณภาพไม่แพ้กันของดีไม่จำเป็นต้องแพงเสมอไปใช้ทุ่นแพงๆหากอ่านทุ่นไม่เป็นตั้งทุ่นไม่ถูกก็ไม่ต่างอะไรกับทุ่นพลาสติกดอกละสิบบาทจริงไหม?
ทุ่นชิงหลิวในไทย
ในบ้านเราทุ่นชิงหลิวถูกคิดค้นดัดแปลงมาโดยตลอด โดยนำวัสดุชนิดต่างๆ มาทำเช่นไม้โสน ก้านดอกหญ้า ไม้กวาด ไม้นุ่น ไม้บัลซ่า ก้านของขนไก่ ขนนกชนิดต่างๆ จนสุดท้ายก็มาลงตัวด้วยการนำขนเม่นมาทำเป็นทุ่นชิงหลิวที่ลงตัวละเหมาะเจาะดี
สมัยก่อนนั้นทุ่นชิงหลิวในบ้านเราต้องพึ่งพาการนำเข้าจากต่างประเทศ เช่นเกาหลี ไต้หวัน ญี่ปุ่น เรายังไม่สามารถผลิตทุ่นชิงหลิวเองได้แต่ปัจจุบันเรามีโรงงานที่ทำทุ่นมาจำหน่ายเองได้แล้วทั้งยังผลิตเพื่อส่งออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศอีกด้วยทั้งชนิดที่ทำจากไม้ พลาสติก โฟม และอื่นๆ อีกหลายชนิด
ทุ่นชิงหลิวแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
ทุ่นชิงหลิวที่เราใช้กันอยู่ปัจจุบันนั้นแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือทุ่นน้ำตื้นและทุ่นน้ำลึก สังเกตง่ายๆคือทุ่นน้ำตื้นจะเป็นแบบเสียบกับไส้ไก่ ส่วนทุ่นน้ำลึกจะมีห่วงให้ร้อยสายผ่านตรงตูดทุ่น นี่คือสองกลุ่มใหญ่ๆ แต่หากจะแบ่งเป็นกลุ่มย่อยๆ แล้วต้องแบ่งตามลักษณะการใช้งานคือ
การใช้ทุ่นที่มีขนาดที่เหมาะสมกับวิธีการตกเหมาะกับชนิดของปลา แล้วท่านจะได้ผลที่เต็มประสิทธิภาพ ทุ่นชิงหลิวดอกเรียวเล็กนั้น จะสื่อสารได้อย่างเที่ยงตรงแน่นอนได้ก็ต่อเมื่อผู้ใช้ตั้งทุ่นเป็น อ่านอาการของทุ่นออก มือชิงหลิวหรือสะปิ๋วที่มีชั่วโมงบินสูงนั้นสามารถที่จะอ่านทุ่นออกถึงขนาดรู้ว่าปลาที่เข้ากินเหยื่อนั้นเป็นปลาอะไร ยิ่งกว่าตาเห็นอีก และรู้ว่าปลากำลังทำอะไรกับเหยื่อ เป็นเพราะว่าเขารู้จักที่จะเลือกใช้ทุ่นและวิธีตั้งทุ่นที่ถูกต้องตามหลักการและชนิดของปลาที่เขาต้องการตก
ทุ่นชิงหลิวนั้นมีมากมายหลายชนิดหลายแบบให้เลือกใช้แต่ทุกชนิดจะมีลักษณะใหญ่ๆ ที่เหมือนกันคือส่วนของตูดทุ่นตัวทุ่นและหางทุ่น
ตูดทุ่น
คือส่วนที่จะเชื่อมเข้ากับสายเมนมี 2แบบคือ แบบห่วงไว้ร้อยสายผ่านโดยการใช้ไลน์สต็อปเปอร์เป็นตัวล็อกทุ่นให้อยู่ในระดับความลึกที่ต้องการ เป็นทุ่นที่ใช้สำหรับตกน้ำลึกเพราะทุ่นจะรูดลงเองเวลาที่เราอัดปลา
เป็นการง่ายต่อการส่งเหยื่อด้วยเพราะถ้าใช้ทุ่นแบบไส้ไก่เวลาตกในบริเวณที่มีน้ำลึกจะทำให้ติดปลายไกด์อัดปลาลำบาก อีกแบบหนึ่งคือทุ่นที่มีพลาสติกแหลมไว้เสียบเข้ากับไส้ไก่ใช้ตกในระดับน้ำที่ลึกไม่เกิน 1.20 เมตร ถ้าน้ำลึกกว่านี้ก็ต้องใช้ทุ่นแบบห่วง
ตัวทุ่น
คือส่วนที่สำคัญที่สุด ทำจากวัสดุที่มีคุณสมบัติลอยน้ำได้ดีเช่นโฟม ไม้เนื้อเบา ก้านดอกหญ้า ขนนกยูง ขนห่าน ขนเม่นและพลาสติก รูปทรงของทุ่นจะมีลักษณะอยู่ 3 รูปแบบหลักๆ คือหยดน้ำสั้น หยดน้ำยาว และยาวรีด้านเท่า
นอกจากนี้ยังมีแตกแขนงออกไปอีกหลายรูปแบบตามแต่ผู้ผลิตจะคิดค้นออกมาให้ตรงใจผู้ใช้ ถ้าเป็นทุ่นของญี่ปุ่นทางผู้ผลิตจะระบุมาเลยว่าตกแบบไหน วิธีใดแถมยังมีทุ่นที่ทำขึ้นมาตกปลาเฉพาะอย่างก็มี บ้านเราคงไม่ถึงขนาดนั้นหลอกครับ ญี่ปุ่นเขาตกปลาด้วยคันชิงหลิวมาตั้งแต่โบราณแล้ว อุปกรณ์ทางด้านนี้จึงได้รับการพัฒนาและทดลองมาตลอด จึงไม่ใช้เรื่องแปลกเลยที่จะมีทุ่นที่ทำขึ้นมาตกปลาแต่ละชนิดโดยเฉพาะ
หางทุ่น
คือส่วนที่โผล่ขึ้นมาเหนือน้ำ เป็นจุดสังเกตปฏิกิริยาการเข้ากินเหยื่อและการกระทำของปลาจึงถือว่าเป็นส่วนสำคัญที่สุดของทุ่น หางจะสั้นหรือยาวนั้นขึ้นอยู่กับตัวทุ่น และหางทุ่นจะเล็กหรือใหญ่ก็ขึ้นอยู่กับตัวทุ่นเช่นกัน เพราะหากว่าทุ่นขาดความเหมาะสมแล้วความสมดุลก็หมดไป ทำให้ปฏิกิริยาที่จะส่งผ่านมายังทุ่นนั้นไม่สมบูรณ์
ส่วนหางของทุ่น นั้นจะมีการแต้มสีสันที่ฉูดฉาดสดใสไว้โดยมีสีดำตัดแบ่งไว้เป็นปล้องๆ มีทั้งแบบปล้องถี่และปล้องห่าง หางทุ่นชิงหลิวนั้นไม่ได้มีแต่แบบเรียวเล็กเพียงอย่างเดียวยังมีแบบปลายป่อง ปลายใหญ่โคนเล็ก เพื่อแบบแยกการใช้งานตามลักษณะของหางอีกด้วย เช่นใช้ตกในระยะไกล ตกในระยะใกล้หรือตกในแหล่งน้ำนิ่ง-น้ำไหล ตกในเวลากลางคืนที่มีแสงน้อยหรือตกในเวลากลางวันแดดจ้า
เพิ่มเติมเกี่ยวกับตัวทุ่น
ทุ่นชิงหลิวจะแบ่งแยกออกจากกันโดยละเอียด รวมทั้งวิธีการตกแต่ละแบบนั้นก็ต้องใช้ทุ่นที่ต่างกันอีกด้วยทั้งตัวของทุ่นและหาง การใช้ทุ่นชิงหลิวนั้นจะเฉพะเจาะจงลงไปได้เลยนั้น ก็ต่อเมื่อผู้ใช้รู้จักวิธีตั้งทุ่นที่ถูกต้องตามวิธีที่ต้องการตก แต่หลักการต่างๆ จะไม่มีผลกับทุ่นดอกนั้นก็ต่อเมื่อผู้ใช้เกิดความเคยชินและถนัด มีความชำนาญพอก็จะทำให้ปัญหาในการเลือกใช้ทุ่นหมดไป
การตกปลาแบบชิงหลิวหรือสะปิ๋วสำหรับนักตกปลามือโปรหรือมือเก๋านั้น จะสามารถอ่านสัญญาณของทุ่นได้อย่างแม่นยำยิ่งกว่าตาเห็นเสียอีก จนสามารถแยกแยะได้เลยว่าปลากำลังทำอะไรกับเหยื่อและเป็นปลาอะไร การอ่านทุ่นให้ขาดนั้นเป็นสิ่งที่มือสะปิ๋วพึงมีเพราะไม่ใช้ว่าเมื่อปลากินเหยื่อแล้วต้องคาบวิ่ง ทุ่นจึงจะจมหายไปซะทุกตัว
ปลาแต่ละชนิดจะมีวิธีการเข้ากินเหยื่อที่แตกต่างกันไปเราจึงต้องเรียนรู้การอ่านทุ่นให้เป็น เพื่อที่จะได้กระจ่างกะจังหวะในการตวัดคันเบ็ดให้ถูกในช่วงเวลาที่เหมาะสม เหล่านี้คือความสำคัญของการตกสะปิ๋วอันเป็นแก่นแท้ของการตกปลาเกล็ดด้วยชิงหลิวและสะปิ๋ว ที่มีคนกล่าวว่าเป็นศิลปะชั้นสูงในการตกปลา และเป็นศาสตร์ที่ว่าด้วยความสมดุลของการใช้อุปกรณ์ต่างๆ ให้มีประสิทธิภาพสูงสุด
ขอจบเพียงเท่านี้ก่อน เอาไว้จะหาเรื่อง การตั้งทุ่น และการใช้อุปกรณ์ชุดสายหน้าอย่างถูกวิธีมาให้อ่านกันต่อ
โดย ชาย ชัยภูมิ
