มันไม่มีแคมเปญการอนุรักษ์หรือส่งเสริมการท่องเที่ยวที่จะใช้เจ้าหนอนนี่มาโปรโมท แต่สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังชนิดนี้กลับน่าสนใจมากในฐานะสมาชิกที่สำคัญของระบบนิเวศทางทะเลของออสเตรเลีย
ทำไมมันถึงน่าสนใจ?
ได้มีการจำแนกหนอนช้อน ซึ่งมีสายพันธุ์แยกย่อยได้ถึง 236 ชนิด โดยหนอนช้อนขนาดใหญ่ที่สุดมีความยาวถึง 2 เมตร พวกมันมีลำตัวที่คล้ายไส้กรอกและมีงวงที่ขยายได้ เคลื่อนที่ด้วยการหดตัว หนอนช้อนส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในทรายและโคลนในโพรงที่เป็นรูปตัว U แต่บางชนิดก็อาศัยอยู่ตามโขดหิน พบพวกมันได้ตั้งแต่ตามชายหาดจนถึงใต้ทะเลที่ลึก 6 กิโลเมตร และยังพบได้ทั่วโลก
ตัวอย่างเช่น สายพันธุ์ Ochetostoma australiense ที่พบได้ทั่วไปตามชายฝั่งของรัฐควีนส์แลนด์และนิวเซาธ์ เวลส์ขอออสเตรเลีย พวกมันจะออกมารวบรวมอินทรียวัตถุเอามาใส่ในรังเพื่อเก็บไว้เป็นอาหาร และการทำแบบนี้ทำให้บริเวณรังของพวกมันมีรูปร่างเหมือนดาว
อีกชนิดคือ Bonella viridis ตัวเมียจะใหญ่กว่าตัวผู้มาก ตัวเมียมีขนาด 6 นิ้ว ส่วนตัวผู้มีขนาดเพียง 1-3 มม. ตัวอ่อนส่วนใหญ่ไม่มีความต่างทางเพศ เพศของมันขึ้นอยู่กับตัวที่อยู่รอบๆ มัน ตัวอ่อนจะเปลี่ยนเป็นตัวผู้เมื่อมีตัวเมียใกล้ๆ และเปลี่ยนเป็นตัวเมียเมื่อไม่มีตัวเมียอื่นอยู่ใกล้ และตัวผู้จะทำหน้าที่สืบพันธุ์เพียงเล็กน้อยและมักพึ่งพาตัวเมียตลอดเวลา
ทำไมพวกมันมีความสำคัญ
หนอนช้อนมีความสำคัญในระบบนิเวศอย่างมาก พวกมันได้ฉายาว่า “วิศวกรในธรรมชาติ (Ecosystem engineers)” พวกมันควบคุมความพร้อมของทรัพยากรและสิ่งมีชีวิตทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่นอาหารและที่พักพิงแก่สิ่งมีชีวิตอื่นๆ
พวกมันทำสิ่งนี้โดยการเปลี่ยนลักษณะทางกายภาพของแหล่งที่อยู่อาศัย เช่นการดูแลรักษาโพรง ซึ่งมีประโยชน์ต่อสัตว์ชนิดอื่นด้วย รวมถึงการอาศัยแบบพึ่งพาอาศัยกับสัตว์หลายชนิด เช่นพวกหอยและสัตว์มีเปลือกที่สามารถอาศัยอยู่ในโพรงของมัน ในความเป็นจริงอาจมีสัตว์มากถึงแปดชนิดที่ได้ประโยชน์จากหนอนช้อนพวกนี้
และที่น่าแปลกใจคือพวกมันก็มีประโยชน์ต่อมนุษย์อย่างที่คาดไม่ถึง เช่นการขุดโพรงและหาอาหารของมันจะช่วยกำจัดตะกอนของเสียและกรองของเสียออกจากทรายได้ มีตัวอย่างเช่นที่นอกชายฝั่งแคลิฟอร์เนีย นักวิทยาศาสตร์พบว่ากิจกรรมของหนอนช้อน ช่วยลดปริมาณน้ำเสียในทะเลได้
พวกมันเองยังเป็นอาหารของปลาหลายชนิดรวมถึงพวกฉลามน้ำลึก และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมก็กินพวกมันเช่น วอรัสแปซิฟิกและนาก ในรัฐควีนแลนด์ พวกมันยังเป็นอาหารสำคัญของนกอีก๋อยตะวันออก (Curlew) ที่ใกล้สูญพันธุ์อีกด้วย
และที่น่าสนใจคือ คนก็กินมันด้วยเช่นกัน โดยในเอเซียตะวันออกและเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ พวกเขาจะหั่นมันเป็นชิ้นๆ และกินดิบๆ หรือหมักก่อน รสชาติพวกมันเค็มเล็กน้อยปนหวาน
ไม่มีใครรักพวกมัน
ความจริงแม้แต่ทั่วโลก ไม่ค่อยมีใครรู้เรื่องเกี่ยวกับบทบาททางนิเวศวิทยา และชีววิทยาของพวกหนอนช้อน นอกจากนี้ยังกล่าวได้ว่ายังมีสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังอีกมากในทะเลที่รอการวิจัยอยู่
เราไม่ค่อยเข้าใจจำนวนประชากรของพวกหนอนช้อน และการคุกคามจากมนุษย์ แต่จากบทบาทพวกมันในระบบนิเวศ ผลกระทบต่อพวกมันสามารถทำให้ระบบนิเวศใต้ท้องทะเลเสียหายได้
โดยทั่วไปเราทราบว่าประชากรของมันได้รับผลกระทบจากการพัฒนาชายฝั่ง รวมถึงคุณภาพน้ำที่แย่ลง และอาจจะได้รับอันตรายจากทั้งแผ่นดินไหวใต้ทะเล หรือการสำรวจหาน้ำมันและก๊าซของมนุษย์ เมื่อไม่นานมานี้เราทราบว่าแผ่นดินไหวใต้ทะเลมีผลกระทบต่อโลมาและวาฬ ซึ่งน่าจะมีผลต่อพวกหนอนพวกนี้เหมือนกัน
เป็นภาวะที่ลำบากสำหรับการอนุรักษ์เมื่อไม่มีใครรู้เกี่ยวกับมัน รวมถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้น เราไม่สามารถสรุปได้ว่าสัตว์ชนิดนั้นไม่มีประโยชน์เพียงเพราะมันไม่สวยงามหรือน่ารัก
ในนิยาย Animal Farm ของ Gorge Orwell’s ได้กล่าวว่า “สัตว์ทุกตัวเท่าเทียมกัน แต่สัตว์บางชนิดมีความเท่าเทียมมากกว่าสัตว์ชนิดอื่น” นี่ยังเป็นเรื่องจริงอย่างมากในการมองสัตว์ของมนุษย์ เราต้องเปลี่ยนมุมมอง หากเราต้องการที่จะอนุรักษ์สัตว์และฟื้นฟูระบบนิเวศ
