เพราะอะไรจึงคิดว่าปลาแรดไม่ใช่ปลาไทยแต่แรก?
มีบันทึกและข้อสันนิษฐาน ดร.ฮิวจ์ แมคคอร์มิค สมิธ นักมีนวิทยาชาวอเมริกัน ผู้ดำรงตำแหน่งเจ้ากรมรักษาสัตว์น้ำ (กรมประมงในปัจจุบัน) ได้บันทึกไว้ในหนังสือชื่อ “The Fresh-Water Fishes of Siam, or Thailand” ที่ตีพิมพ์โดยสถาบันสมิธโซเนียน ในปี ค.ศ. 1945 ซึ่งนับว่าเป็นหนังสือเกี่ยวกับปลาน้ำจืดเล่มแรกของไทย
“ในหน้าที่ 451 ของหนังสือเล่มนี่ ได้พูดถึงปลาแรดไว้ว่า ต้นกำเนิดปลาแรดอยู่ที่ชวา มีการอ้างถึงการค้นพบปลาชนิดนี้ โดย แบร์นาร์ แฌร์แม็ง เดอ ลาเซแปด นักธรรมชาติวิทยาชาวฝรั่งเศส ที่บันทึกไว้ในปี ค.ศ. 1802 ว่ามีการค้นพบปลาชนิดนี้ได้ทั่วไปทั้งในจีน, อินเดีย และในหลายๆ ประเทศทั่วโลก”
ซึ่งประเทศในแถบเอเชียตะวันออก มีประวัติการค้าขายทางเรือมาอย่างยาวนาน จึงเป็นการยากที่คาดได้ว่าปลาแรดที่ถูกพบในพื้นที่อื่น ๆ นอกเหนือจากชวา, บอร์เนียว และสุมาตรานั้น จะเป็นปลาท้องถิ่นจริงๆ หรือเป็นปลาที่ถูกนำเข้ามาจากชวาโดยเรือสินค้าตั้งแต่อดีต
เพราะปลาแรดเป็นปลาที่สามารถฮุบอากาศได้โดยตรงได้ อีกทั้งยังทนทาน จึงสามารถเลี้ยงไว้ในถังหรือภาชนะต่างๆ บนเรือได้นานๆ จึงมีความเป็นไปได้ว่า ปลาแรดที่พบกระจายพันธุ์อยู่ในประเทศไทย อาจจะมาจากประเทศเหล่านี้โดยเรือสินค้าตั้งแต่โบราณก็ได้
ปลาแรดพบได้ที่แม่น้ำเจ้าพระยา และแม่น้ำตาปี โดยเฉพาะในแม่น้ำตาปี จะพบได้มากที่สุดที่บึงขุนทะเล ซึ่งเป็นแหล่งน้ำจืดลักษณะคล้ายทะเลสาบที่มีคลองสาขาเชื่อมต่อกับแม่น้ำตาปี อยู่ไม่ไกลไปจากตัวเมืองบ้านดอน
ดร.สมิธจึงทำการวิเคราะห์อย่างง่ายๆ ผนวกกับข้อมูลทางประวัติศาสตร์ในอดีต ที่บริเวณนั้นถือเป็นเมืองท่าที่สำคัญตั้งแต่โบราณ ที่ใช้ทำการค้ากับต่างชาติโดยทางเรือ ยิ่งสนับสนุนแนวความคิดที่ว่า
“ปลาแรดอาจเป็นปลาต่างถิ่นที่เข้ามาอาศัยอยู่ในไทยมาตั้งแต่โบราณ และมีความเป็นไปได้สูงว่า ปลาแรดคือปลาต่างถิ่นชนิดแรกที่เข้ามายังประเทศไทย”
และนี่คือสิ่งที่ทำให้คิดว่ามันอาจเป็นปลาต่างถิ่น แต่นี่มันก็เป็นเหมือนข้อสันนิษฐาน หลักฐานที่ชัดเจนอาจไม่มี เพราะยังไงซะมันก็เป็นเรื่องเก่าโบราณมาก ..สุดท้ายก็แล้วแต่น้าๆ ว่ากันยังไง
เรื่องน่ารู้ของปลาแรด
ปลาแรด (Giant Gouramy) ชื่อวิทยาศาสตร์ Osphronemus goramy เป็นปลาน้ำจืดขนาดใหญ่ชนิดหนึ่งในวงศ์ย่อย Osphroneminae ซึ่งอยู่ในวงศ์ใหญ่ Osphronemidae นับเป็นปลาแรดชนิดที่เป็นที่รู้จักมากที่สุด
ลำตัวป้อมและแบนข้าง เกล็ดสากมือเป็นรูปหยัก มีก้านครีบท้องคู่แรกเป็นเส้นเรียวยาวคล้ายหนวด ใช้สำหรับสัมผัส ปลายหางมนกลม ปากแหลม ริมฝีปากหนา ภายในปากมีฟันซี่เล็ก ๆ แหลมคมเรียงอยู่ภายใน ส่วนหัวเล็กและป้าน เมื่อโตขึ้นมาโดยเฉพาะในปลาตัวผู้จะมีโหนกนูนขึ้นมาเรื่อยๆ จนดูคล้ายนอแรด เป็นที่มาของชื่อสามัญในภาษาไทย โคนหางมีจุดสีดำคล้ำอยู่ทั้ง 2 ข้าง เมื่อโตขึ้นจุดดังกล่าวจะหายไป รวมทั้งอวัยวะส่วนอื่น ๆ เช่น ริมฝีปาก หรือขากรรไกรที่ใหญ่กว่าตัวเมีย ขณะที่ปลาตัวเมียจะมีจุดสีดำที่บริเวณโคนครีบอกทั้ง 2 ข้าง ส่วนตัวผู้ไม่มี
อาหารของปลาแรด
เป็นปลาที่กินได้ทั้งพืชและสัตว์น้ำ แต่นิยมกินพืชมากกว่า ในประเทศไทยพบได้ในพื้นที่ภาคกลางและบางส่วนของภาคใต้ มีขนาดโตเต็มที่ได้ถึง 90 เซนติเมตร จึงนับว่าเป็นปลาชนิดที่ใหญ่ที่สุดในวงศ์ Osphronemidae แต่ว่าขนาดโดยเฉลี่ยทั่วไปจะมีขนาดประมาณ 50-60 เซนติเมตร
ตกปลาแรด?
ถามว่าปลาแรดตกยากหรือเปล่า.? ก็ไม่ค่อยยากเท่าไร (มีถ้าตัวนะ) ผมว่าปลาแรดเนีย มันเป็นปลาที่ไม่ค่อยจะว่ายไปไหนไกล มันอยู่แถวๆ จุดเดิมๆ อย่างเสาไม้ ตอไม้อะไรพวกนี่ และมันเป็นปลาที่บ่อยครั้งจะลอยขึ้นมาจิบน้ำด้วย แถมมันจิบนานกว่าปลาช่อนซะอีก แต่ไม่ถี่เท่าปลาช่อนนะ
ถ้าน้าโชคดีได้เห็นมันลอยขึ้นมาจิบน้ำ ก็สบายหน่อย เพราะจะกำหนดเป้าหมายได้เลย วิธีตกก็หย่อนเหยื่อมันตรงเสาที่มันลอยขึ้นมาเนียล่ะ เหยื่อที่ใช้ง่ายๆ ผมเคยใช้กล้วยหอมสุก ปอกเปลือกแล้วตัดให้หนาสัก 1 นิ้ว .. แต่ถ้าดูทรงปลาแรดที่เห็นตัวเล็กก็ลดขนาดลง ..จากนั้นก็เกี่ยวแบบพื้นฐานไป ตัวเบ็ดไซต์เหมาะๆ ตัวเดียว กล้วย 1 ชิ้น แล้วก็ทุ่นลอย ให้เหยื่อจมไปสัก 1 เมตร ..แล้วก็รอ ..ถ้าปลาไม่กินน้าๆ ต้องลองเปลี่ยนวิธีดูนะ
