ปลาสะแงะ เป็นปลาในวงศ์ปลาตูหนา และมักมีคนเข้าใจผิดระหว่างปลาสะแงะกับปลาตูหนาเช่นกัน (ปลาตูหนาหูจะดำ ดูเรื่องความแตกต่างระหว่างปลาทั้งสองได้ที่ลิงค์ท้ายเรื่อง) ซึ่งมันเองก็เป็นญาติกับปลาไหลญี่ปุ่นที่เอามาทำข้าวหน้าปลาไหลด้วย โดยปกติมันจะมีขนาด 1 – 1.50 เมตร แต่เคยมีรายงานว่ามีบางตัวที่มีขนาดเกือบสองเมตร
เมื่อแรกเกิดพวกมันจะอยู่ในทะเล และย้ายกลับเข้ามาอยู่ในน้ำจืดเมื่อเริ่มโตขึ้น ในไทยจะพบได้ในลำธารและแม่นํ้าในป่าทางภาคตะวันตกและภาคเหนืออย่างแม่ฮ่องสอนและจังหวัดตาก แต่ที่จังหวัดกาญจนบุรีในป่าแถวไทรโยคเคยมีรายงานการพบเห็นมันแต่น้อยมาก เป็นไปได้ว่ามันอาจจะมาจากลำธารที่เป็นรอยต่อของจังหวัดตาก และภาคใต้พบที่จังหวัดที่ติดฝั่งอันดามัน
พวกมันมักจะอยู่ตามลำธารที่น้ำไม่ลึกมาก และแอบอยู่ในโพงหรือตามซอกหินและขอนไม้และออกหากินในเวลากลางคืน อาหารหลักคือ ปลา,กุ้ง, ปู และแมลงน้ำขนาดเล็ก และมันยังกินซากสัตว์อีกด้วย
นิสัยของปลาสะแงะ ปกติมันเป็นปลาที่รักสงบ แต่ถ้าถูกปลาอื่นโจมตีก่อนมันจะสู้กลับอย่างดุร้ายจนกว่าปลานั้นจะถอยไป การตกพวกมันส่วนมากจะใช้วิธีปักเบ็ดไว้ใกล้ตามใต้น้ำตกหรือตามกองหินขนาดใหญ่ เพราะเป็นจุดที่มันชอบแอบอยู่ และต้องคอยเช็คเบ็ดเพราะมันสามารถกัดเส้นสายขาดได้ หรือแย่สุดกรณีถ้าพวกที่จะมาเอาปลากลับไปเป็นๆ เพราะปลาอาจจะกลืนเบ็ดและตายได้
อีกเรื่องตลกคือมันมักถูกเข้าใจผิดประจำว่าเป็นพญานาคหรืองู ยิ่งช่วงหนึ่งมีโพสหลอกว่ามันคืองูเห่าบอน มีพิษร้ายถึงตาย แต่สะแงะไม่มีพิษแถมเนื้อยังว่ากันว่ารสชาติดีอีกด้วย
การเลี้ยงดูปลาชนิดนี้
หลายคนอาจคิดไม่ถึงว่าสะแงะจะกลายเป็นหนึ่งในปลาสวยงามด้วย สมัยก่อนมันจะว่าเป็นปลาที่มีราคาแพงมากเนื่องจากหายากพอสมควร แต่เมื่อปีที่ผ่านมานี้ในตลาดปลาสวยงามเริ่มมีการนำมันเข้ามาขายเยอะขึ้นด้วย แต่ส่วนมากจะเป็นปลาที่มาจากทางพม่า ทำให้ราคาของมันถูกลงพอสมควร โดยขนาดที่มีนำมาขายในบ้านเราช่วงนี้มีตั้งแต่ขนาด 12 นิ้วไปจนถึง 30 นิ้วขึ้นไป ซึ่งขนาดที่เลี้ยงก็ขึ้นกับความต้องการของเรา
- ขนาดตู้ ควรมีขนาดใหญ่ตั้งแต่ 30 นิ้วขึ้นไปหรือเป็นบ่อไปเลย และในที่เลี้ยงควรมีท่อให้มันเข้าไปหลบอยู่ ที่สำคัญคือต้องมีฝาปิดที่มีดชิดเพราะมันหนีเก่งมาก ส่วนอุณหภูมิมันสามารถอยู่ได้ตั้งแต่ 25-30 องศา ขอแค่ไม่ให้ร้อนเกินไป การดูแลก็เปลี่ยนน้ำอย่างน้อยอาทิตย์ละครั้ง
- อาหาร สามารถฝึกให้กินของตายได้ เช่น เนื้อปลาชิ้นหรือกุ้ง ไม่ก็ปลาเล็กเป็นอาหาร ส่วนอาหารเม็ดสำเร็จรูป เราสามารถฝึกได้แต่อาจจะต้องใช้เวลาหน่อย แนะนำอาหารสูตรของปลากินเนื้อจะช่วยให้มันเริ่มกินได้ไวขึ้น ถ้าเชื่องแล้วมันสามารถมาขออาหารกินจากมือได้เลย
- อุปนิสัยและการเลี้ยงรวมกับปลาอื่น สามารถเลี้ยงรวมกับปลาที่มีขนาดใหญ่ได้ ขอแค่ไม่เล็กกว่าปากมัน และที่สำคัญมันไม่มีนิสัยดุร้าย เพราะปลาสะแงะปกติจะไม่ค่อยยุ่งกับปลาอื่น แต่ถ้ามันถูกปลาอื่นโจมตีหรือทำร้าย มันจะสู้กลับได้อย่างดุร้ายมาก หลายครั้งเล่นเอาถึงตาย
อย่างผู้เขียนมีประสบการณ์มาแล้ว เมื่อไม่นานนี้ที่เพิ่งได้ปลาสะแงะไซส์ 12-13 นิ้วมา ใส่มันลงในตู้ที่มีปลาช่อนมาคูลลาต้าขนาด 7 นิ้ว หลังจากปล่อยลงไป ปลาช่อนก็เริ่มไปไล่ขู่สะแงะ สะแงะก็พยายามหนีแต่สักพักปลาช่อนจอมเกเรก็ไปไล่กัดสะแงะ สะแงะเลยสู้กลับชนิดว่าปลาช่อนเกล็ดหลุด และครีบแหว่งไปเลย จนต้องจับแยก ซึ่งแอบตกใจกับความดุของมันมาก
สำหรับใครที่สนใจอยากเลี้ยงปลาสะแงะ สามารถดูได้ตามกลุ่มขายปลาหาในสวนจตุจักรได้เลย สุดท้ายนี้ขอให้เลี้ยงปลาอย่างมีความสุขและพบกันใหม่
