นกกระจาบสังคมคืออะไร?
นกจาบสังคม หรือ นกกระจาบสังคม (Sociable weaver, Social weaver) ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า ฟิเลไทรัส โซเซียส (Philetairus socius) เป็นนกเกาะคอนขนาดเล็กชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในวงศ์นกจาบ (Passeridae) โดยนกชนิดนี้จะมีชนิดย่อยอีก 4 ชนิด มันเป็นนกขนาดเล็กที่อาศัยอยู่เฉพาะในแอฟริกาใต้ พบได้ทั่วไปในแอฟริกาใต้, บอตสวานา, นามิเบีย พบมากที่สุดใน จังหวัดนอร์ทเทิร์นเคป ในแอฟริกาใต้
โดยทั่วไป นกกระจาบสังคมจะมีขนาดประมาณ 10 – 14 เซนติเมตร หนักประมาณ 26 – 32 กรัม ลำตัวมีสีพื้นน้ำตาลเทา คล้ายกับนกกระจอกบ้าน และมีคางสีดำ สีข้างเป็นแถบสีดำ ด้านหลังมีสีดำเป็นหยอมๆ ไม่สามารถแยกเพศจากรูปร่างและสีของนกได้
สำหรับอาหารของนกกระจาบสังคม จะเป็นแมลง ซึ่งคิดเป็น 80% ของอาหารที่พวกมันกิน นอกนั้นจะเป็น เมล็ดพืช หรือ ส่วนอื่นๆ ของต้นไม้และพืช และพวกมันก็ชอบหาอาหารตามพื้นดิน …ส่วนสถานะปัจจุบันของพวกมันคือ “ความเสี่ยงต่ำ” หรือก็คือ ยังคงมีมากมายในถิ่นที่อยู่ของมัน
รังของนกกระจาบสังคม
จุดเด่นที่สุดของนกชนิดนี้คือ “รังที่ใหญ่มากๆ” พวกมันจะสร้างรังขนาดใหญ่จนทำให้ต้นไม้โน้มตัวต่ำลงได้ หรือที่แย่กว่าคือหักไปเลย รังของพวกมันมีความโดดเด่นมาก จนขึ้นชื่อว่าเป็นหนึ่งในสิ่งมหัศจรรย์ทางธรรมชาติของโลก
รังของพวกมันมีน้ำหนักรวมมากกว่า 1 ตัน กว้างได้ถึง 6 เมตร และมีความสูง 3 เมตร ซึ่งแยกย่อยเป็นรังเล็กรังน้อยมากกว่า 100 รัง โดยรังขนาดใหญ่ที่สุดมีนกอยู่รวมกันถึง 400 ตัว และเมื่อนกกระจาบสังคมตาย รังของพวกมันจะไม่ถูกทำลาย แต่จะมีนกรุ่นต่อไปเข้ามาอาศัยแทนพร้อมกับปรับปรุง ซ่อมแซมไปเรื่อยๆ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วมักจะอยู่ได้เป็นเวลาหลายปี และรังที่มีอายุมากที่สุดที่เคยบันทึกไว้ได้คือ 199 ปี
นกชนิดนี้จะสร้างรังจากวัตถุธรรมชาติหลายอย่าง โดยเริ่มทำโครงสร้างจากกิ่งไม้ จากนั้นก็ตกแต่งภายในด้วยหญ้าและขนนก นอกจากนี้นกแต่ละตัวจะสร้างห้องส่วนตัวอยู่ ซึ่งมีทางเข้ายาว 25 เซนติเมตร กว้าง 2.5 เซนติเมตร แล้วจะล้อมด้วยหนามแหลมของฟางเพื่อป้องกันงูเข้ามาได้
ในกรณีที่นกที่มีคู่แล้ว พวกมันจะอยู่ในห้องคู่ของตัวเอง ส่วนนกตัวอื่นๆ ที่เหลือจะอยู่รวมกันห้องที่รวม ซึ่งจะมีประมาณ 3 – 4 ตัว โดยประโยชน์ของการทำรังแบบนี้ ก็เพื่อช่วยให้นกจาบสังคมไม่ต้องย้ายถิ่นฐานบ่อย เนื่องจากอุณหภูมิในทะเลทรายค่อนข้างเปลี่ยนตลอดเวลา
โดยห้องกลางจะสามารถเก็บรักษาอุณหภูมิภายในไว้ได้ที่ 7 – 8 องศาเซลเซียส ในขณะที่อุณหภูมิภายนอกอาจอยู่ในช่วง 16 – 33 องศาเซลเซียส
รังนกขนาดใหญ่นี้ไม่เพียงแต่ช่วยปกป้องนกจากอุณหภูมิเท่านั้น แต่ยังช่วยปกป้องพวกมันจากแดด ฝน และภัยแล้งด้วย โดยปกติแล้วสัตว์ทั่วไปจะมีความต้องการน้ำในปริมาณมากในช่วงฤดูร้อน เพื่อช่วยไม่ให้ร่างกายขาดน้ำจากการโดนไอแดด ..แต่รังจะช่วยป้องกันสิ่งนี้ได้
ประโยชน์อีกอย่างหนึ่งของการทำรังขนาดใหญ่คือ เพิ่มโอกาสให้พวกมันรอดจากอันตรายที่มาจากนักล่า เนื่องจากทางเข้ารังจะอยู่ด้านล่าง ทำให้ยากต่อการสังเกตเห็นของนักล่า ในขณะที่สัตว์ชนิดอื่นๆ จะหาประโยชน์จากรังขนาดใหญ่นี้ด้วยการขึ้นไปนั่งหรือนอนบนรังขนาดใหญ่ โดยไม่กระทบต่อนกกระจาบสังคม
แร้งแอฟริกาเป็นที่รู้กันดีว่า มันชอบขึ้นไปอยู่บนรังของนกกระจาบสังคม ส่วนนกฟินช์หัวแดงเองก็มักจะยกครอบครัวของมันเข้าไปอยู่ในห้องที่ว่าง เช่นเดียวกับเหยี่ยวที่มักจะมาฆ่าเจ้าบ้านถึงถิ่นเช่นกัน
แต่ข้อเสียอย่างหนึ่งของรังขนาดใหญ่คือ เมื่อเกิดฝนตกหนักและมีแสงแดดไม่เพียงพอต่อการระเหย ความชื้นและน้ำอาจทำให้รังของพวกมันตกลงพื้นได้ เนื่องจากต้นไม้แบกรับน้ำหนักไว้ไม่ไหว นั่นหมายความว่าพวกมันต้องเริ่มสร้างรังใหม่ … แต่ไม่เป็นไร เพราะยังไงพวกมันก็ใช้เวลาส่วนใหญ่ที่ในการสร้างและซ่อมแซมรังเกือบจะตลอดเวลาอยู่แล้ว
