ปลาตกเบ็ดเป็นสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในความมืดมิด มันมีหน้าตาที่แปลกประหลาดและน่ากลัว แต่ในความมืดมีเพียงสิ่งเดียวที่โดดเด่นคือ สิ่งที่ห้อยต่องแต่งเรืองแสง มันเอาไว้ล่อเหยื่อให้เข้ามาใกล้ปากที่ใหญ่ของมัน
โดยปกติแล้วส่วนที่ห้อยอยู่ด้านหน้าของมัน นอกจากจะเรืองแสงแล้ว มันยังสามารถกระดิกให้ดูเป็นเหยื่อที่น่าสนใจมากขึ้น มันมีปากที่ใหญ่ สามารถกินเหยื่อที่มีขนาดเท่ากับตัวเองได้ หากโดนกัดมันเป็นอะไรที่ยากที่จะรอดไปได้ ฟันและเขี้ยวที่แหลมคมจะจับยืดเหยื่อได้อย่างง่ายดาย
ปลาตกเบ็ดได้รับความสนใจจากวิทยาศาสตร์เป็นครั้งแรกในปี 1833 เมื่อพวกเขาพบตัวอย่างปลาที่แปลกประหลาดและไม่เคยเห็น มันถูกพบบนชายฝั่งของกรีนแลนด์ ตั้งแต่นั้นมานักวิทยาศาสตร์ก็เริ่มเรียนรู้จากปลาที่ตายแล้วหรือที่ตายจากอวน แต่ถึงงั้นก็ไม่เคยมีตัวอย่างที่มีชีวิตมาก่อน
“การเดินทางครั้งหนึ่งนอก Azores ได้มองเห็นปลาตกเบ็ดตัวเมียตัวหนึ่งและคู่ปรสิตตัวเล็กๆ ที่ถูกขังอยู่ติดกับตัวเธอ”
คลิปปลาตกเบ็ดตัวเมียที่มีชีวิต ในขณะที่มันหลอมรวมกับตัวผู้
“มันน่าทึ่งมาก” Theodore W. Pietsch ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยวอชิงตัน ในซีแอตเทิล และหน่วยงานระดับโลกด้านปลาตกเบ็ด กล่าวถึงวิดีโอนี้ “เป็นสิ่งที่รุ่งโรจน์ มันเป็นสิ่งมหัศจรรย์ที่ต้องการการดูแลจากพวกเรา”
ในปี 2014 Bruce H. Robison นักชีววิทยาทางทะเลที่สถาบันวิจัยพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำมอนเทอเรย์เบย์ในแคลิฟอร์เนีย มองเห็นปลาตกเบ็ดที่รู้จักกันในชื่อ Black seadevil ขณะสำรวจอ่าวลึก และได้บันทึกการว่ายน้ำที่ลึกลับของมันเอาไว้ได้
“แทนที่จะตรวจสอบปลาตาย ตอนนี้เรากำลังศึกษาพฤติกรรมของมัน” เขากล่าวในการให้สัมภาษณ์ “มันเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ”
ปลาตกเบ็ดหลายชนิดอาศัยอยู่ในมหาสมุทร แต่ความสนใจส่วนใหญ่มุ่งไปที่ความหลากหลายของทะเลน้ำลึก จนถึงขณะนี้ นักวิทยาศาสตร์ได้ระบุถึงว่ามีปลา 168 ชนิดที่แปลกประหลาดและเข้าใจได้ยาก
ปลาตกเบ็ดตัวผู้ ที่สุดท้ายจะหลอมรวมกับตัวเมีย
จะมีเพียงปลาตกเบ็ดตัวเมียเท่านั้นที่มีขนาดใหญ่ และเป็นภาพที่ถูกเห็นอย่างแพร่หลาย ส่วนปลาตกเบ็ดตัวผู้จะมีขนาดเล็กมากเมื่อเทียบกับตัวเมีย “ในขณะที่ตัวเมียอาจยาวเกิน 2 ฟุต ตัวผู้จะยาวไม่ถึง 1 นิ้ว ความจริงมันเป็นเป็นกาฝากที่เกาะติดตัวเมีย”
ปลาตกเบ็ดตัวผู้ต้องเผชิญกับความท้าทายในการหาคู่ครองในมหาสมุทรอันกว้างใหญ่ พวกมันมีอวัยวะรับกลิ่นขนาดใหญ่ หากการเกี้ยวพาราสีประสบความสำเร็จ ตัวผู้จะ “หลอมรวม” เข้ากับตัวเมียอย่างถาวร แน่นอนว่าเนื้อเยื่อรวมทั้งระบบไหลเวียนโลหิตของพวกมันก็จะปะปนกัน
ทีมวิจัยเล่าว่า “เราสามารถติดตามพวกมันทั้งคู่ได้นาน 25 นาที เราสังเกตุขั้นตอนการรวมตัวที่น่าทึ่งของมัน และยังได้เห็นรัศมีของเส้นใยที่แผ่ออกมาจากร่างกายของตัวเมียซึ่งส่องแสงระยิบระยับ”
พวกเรากำลังพยายามตรวจสอบว่าแสงที่ส่องระยิบระยับในรัศมีของเส้นใย เป็นแสงจากสิ่งมีชีวิตหรือเป็นเพียงการสะท้อนแสงจากใต้น้ำ หากเป็นแสงจากสิ่งมีชีวิต มันคงสำคัญมาก
Robison ตั้งข้อสังเกตว่าลักษณะที่แปลกประหลาด ของปลาตกเบ็ดนั้นสมเหตุสมผลอย่างยิ่ง เนื่องจากการปรับตัวเชิงวิวัฒนาการไปสู่โลกที่เยือกเย็นและมืดมิด มันมีอาหารน้อยดังทะเลทราย การอยู่รอดจึงขึ้นอยู่กับไหวพริบ
“ส่วนหนึ่งของสิ่งที่เราสนใจเกี่ยวกับปลาอื่นๆ ก็คือพวกมันเพรียวบาง และสร้างขึ้นเพื่อความเร็ว” เขากล่าว “นั่นเป็นสิ่งที่น่าสนใจ แต่ปลาตกเบ็ดส่วนใหญ่ไม่ได้สร้างมาเพื่อความเร็ว วิธีการล่าของพวกมันคือการซุ่มโจมตี พวกมันจะดึงสิ่งต่างๆ ที่เป็นประโยชน์เข้ามาเพื่อช่วยให้การซุ่มโจมตีของมันประสบความสำเร็จ”
ในทะเลทรายแห่งท้องทะเลลึก “พวกมันต้องฉวยโอกาสจากเหยื่อทุกรายที่เข้ามาใกล้ นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมพวกมันถึงมีปากที่ใหญ่และท้องที่ขยายได้ ใช่แล้วเพื่อที่มันจะได้กินเหยื่อขนาดใหญ่ ที่จะทำให้มันอยู่ได้นานเป็นเดือนหรือหลายเดือน”
สิ่งที่น่าตื่นเต้นที่สุดก็คือขอบเขตของปลาตกเบ็ดยังคงสุกงอมสำหรับการค้นพบ อ่าวมอนเทอเรย์อาจเป็น “มหาสมุทรที่มีการศึกษาดีที่สุดในโลก” แต่ก็ยังสร้างความประหลาดใจเกี่ยวกับชีวิตที่อยู่บริเวณนี้เสมอ
น้ำที่ครอบคลุมพื้นผิวโลกมากกว่า 70% และลึกลงไปหลายไมล์ ทั้งหมดบอกว่าทะเลทั่วโลกคิดเป็น 99% ของชีวมณฑลบนบก “มหาสมุทรจึงเป็นเหมือนโลกทั้งใบ และส่วนใหญ่ยังไม่ได้สำรวจ”
