ส่วนหนึ่งของแผนอนุรักษ์ ‘ปลาบึกแม่น้ำโขง’ ขนาด 5 ฟุต ได้ปล่อยลงในโตนเลสาบแล้ว

แม้จะมีการปล่อยปลาบึก แต่ภัยคุกคามเหล่านั้นยังคงมีอยู่ มันยังส่งผลต่อปลาขนาดใหญ่ที่อยู่ที่นั้นเช่น ปลาบึก ปลากระโห้ และปลาสวายรวมถึงปลาชนิดอื่น ซึ่งถือเป็นแหล่งประมงที่ค้ำจุนชาวกัมพูชาหลายล้านคน

Zeb Hogan นักชีววิทยาด้านปลาจาก มหาวิทยาลัยประจำรัฐเนวาดา เมือง Reno ได้พยายามในโครงการวิจัยของหน่วยงานเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐฯ ที่เขาเป็นผู้นำ ซึ่งเรียกว่าสิ่งมหัศจรรย์แห่งแม่น้ำโขง

(ภาพบน) Zeb Hogan และเพื่อนร่วมงานชาวกัมพูชา กำลังปล่อยปลาบึกยักษ์ลงในโตนเลสาบ ประเทศกัมพูชา ซึ่งตรงกับเดือนพฤศจิกายน 2007 มันเป็นการปล่อยครั้งล่าสุดที่เป็นส่วนหนึ่งในโครงการปล่อยปลาคืนสู่ธรรมชาติ

ทะเลสาบโตนเลสาบเชื่อมต่อกับแม่น้ำโขงซึ่งไหลผ่านหกประเทศ ลุ่มน้ำโขงเป็นจุดที่มีความหลากหลายทางชีวภาพทั่วโลก ซึ่งเป็นที่อยู่ของปลาน้ำจืดเกือบ 1,000 สายพันธุ์ รวมถึงปลาที่ใหญ่ที่สุดในโลกด้วย

ปลาน้ำจืดขนาดใหญ่เป็นสัตว์ที่ถูกคุกคามมากที่สุดในโลก ประชากรปลาบึกแม่น้ำโขงซึ่งมีขนาดเท่ากับหมีกริซลี่ย์ มีน้ำหนัก 660 ปอนด์ และปลากระโห้ยักษ์ ซึ่งเป็นปลาคาร์พประเภทหนึ่งที่สามารถเติบโตได้ในสัดส่วนที่ใหญ่พอๆ กัน ได้ลดลงมากกว่า 90% ในช่วงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมา Hogan ซึ่งศึกษาปลายักษ์ในภูมิภาคนี้มาเป็นเวลานาน ไม่เคยเห็นปลาบึกยักษ์ในแม่น้ำโขงในธรรมชาติตั้งแต่ปี 2015

อีกสายพันธุ์หนึ่งคือ ปลาสวาย มันมีรูปร่างเหมือนปลาบึก ซึ่งเติบโตได้ยาวกว่าสี่ฟุตและประกอบเป็นปลาส่วนใหญ่ที่ปล่อยในเดือนนี้ เคยเป็นอาหารหลักในภูมิภาค แต่ก็ยังมีการลดลงอย่างรวดเร็วและขณะนี้จัดอยู่ในประเภทใกล้สูญพันธุ์ “ปลาเหล่านี้เป็นปลาชนิดแรกที่ต้องไปเนื่องจากการจับปลาแบบไม่ยั่งยืน” Hogan ซึ่งเป็นนักสำรวจเนชั่นแนลจีโอกราฟฟิกกล่าว

ปลาขนาดใหญ่จำนวนมากในภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขงถูกเพาะพันธุ์ในที่เลี้ยง การปล่อยพวกมันกลับสู่ธรรมชาตินั้นมีปัญหา แต่เนื่องจากการขาดความหลากหลายทางพันธุกรรมอาจทำให้พวกมันไม่สามารถสืบพันธุ์ได้สำเร็จ

ในทางตรงกันข้าม ปลาที่ปล่อยออกมาในเดือนนี้ถูกเลี้ยงที่ศูนย์วิจัยทางน้ำในกัมพูชาตะวันออกเฉียงใต้ แต่ไม่ได้เพาะพันธุ์ที่นั่น พวกมันถูกเก็บรวบรวมจากธรรมชาติเมื่อพวกมันมีขนาดเล็กมากจนไม่สามารถแยกแยะสายพันธุ์ของมันได้

ปลาบึกขนาด 5 ฟุต เป็นหนึ่งในห้าปลาบึกที่พ่อค้าปลาในท้องถิ่นบริจาคให้กับศูนย์วิจัย พ่อค้ารายนี้เก็บปลาตั้งแต่มันยังเล็ก โดยไม่รู้ว่ามันจะกลายเป็นปลาบึกขนาดใหญ่ที่ใหญ่เกินไปสำหรับบ่อของเขา

การเดินทางอันยาวนาน

การเดินทางกลับสู่ธรรมชาติระยะเวลา 2 วันของปลาที่ใกล้สูญพันธุ์เริ่มประมาณ 20.00 น. เมื่อวันที่ 2 มีนาคม 2022 รถตู้สองคันที่ติดตั้งถังเก็บน้ำออกซิเจนได้ออกจากศูนย์วิจัย รถตู้คันหนึ่งบรรทุกปลาสวายหลายร้อยตัว พร้อมกับปลากระโห้ยักษ์อายุน้อยหลายสิบตัว ซึ่งเป็นปลาประจำชาติของกัมพูชา ในรถตู้อีกคันมีปลาบึกยักษ์แม่น้ำโขงสองตัว

การเดินทางข้ามคืน รถตู้มาถึงเมืองเสียมราฐทางตะวันตกเฉียงเหนือตอนพระอาทิตย์ขึ้น ที่นั่น ปลาถูกเลี้ยงไว้ในบ่อก่อนที่จะถูกนำขึ้นเรือในเช้าวันรุ่งขึ้นโดยเรือไปยังทะเลสาบโตนเลสาบ ซึ่งพวกมันจะถูกปล่อยลงสู่แหล่งสำรองปลาที่ดำเนินการโดยรัฐบาล จากการปล่อยปลามากกว่า 1,500 ตัว มีเพียงปลาสวายตัวเดียวเท่านั้นที่ไม่รอดจากการทดสอบ

เพื่อให้การนำปลากลับมาใช้ได้ในระยะยาว แหล่งที่อยู่อาศัยจะต้องแข็งแรงพอที่จะเลี้ยงปลาได้ ผลการศึกษาที่ลงในวารสาร Conservation Biology เมื่อหลายปีก่อนได้ข้อสรุปว่าการจัดการกับสาเหตุเบื้องต้นของการลดลงของจำนวนปลามาจากแหล่งที่ปล่อย

โครงการดังกล่าว “ไม่สามารถเก็บปลาได้ในจำนวนที่มากขึ้น แม้ว่าวิธีนี้จะง่ายที่สุด” Jennifer Cochran-Biederman ศาสตราจารย์ด้านชีววิทยาจากมหาวิทยาลัยมินนิโซตาของ Saint Mary และผู้เขียนหลักของการศึกษากล่าว “พวกเขาต้องจัดการกับสาเหตุที่เพิ่มขึ้นของความเสื่อมโทรมของที่อยู่อาศัย เช่น มลพิษ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การพัฒนาเมือง และเขื่อน ซึ่งซับซ้อนกว่ามาก”

ทะเลสาบโตนเลสาบซึ่งเป็นแหล่งอาหารอันอุดมสมบูรณ์สำหรับปลาจำนวนมาก ยังคงค่อนข้างไม่บุบสลาย แม้ว่าจะถูกรบกวนจากการดำเนินงานเขื่อนต้นน้ำและความแห้งแล้งเป็นเวลาหลายปีที่เลวร้ายลงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (แม้ว่าในปีนี้ทะเลสาบจะมีระดับน้ำสูงขึ้นก็ตาม) นั่นทำให้เป็นสถานที่ที่ดีในการรื้อฟื้นประชากรปลา

“เราทราบดีว่าตัวอ่อนของสายพันธุ์เหล่านี้มักเกิดขึ้นในทะเลสาบในระยะนี้ใน มันเป็นวัฏจักรชีวิตของพวกมัน” Hogan กล่าว

ภัยคุกคามหลักในการจับปลาในทะเลสาบ คือการจับปลามากเกินไป การใช้อวนจับปลาที่ผิดกฎหมายและอุปกรณ์อื่นๆ มีการพบเห็นเรือประมงขนาดใหญ่เดินทะเลในทะเลสาบมากขึ้นเรื่อยๆ โดยใช้อวนลากขนาดใหญ่ ซึ่งถือเป็นการละเมิดกฎข้อบังคับด้านการประมง

แต่ทะเลสาบโตนเลสาบยังมีเครือข่ายแหล่งปลาน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ซึ่งเป็นพื้นที่ที่กำหนดไม่อนุญาตให้ทำการประมง นอกเหนือจากกลุ่มที่ดำเนินการโดยรัฐบาลซึ่งก่อตั้งขึ้นเมื่อทศวรรษที่แล้ว ยังมีเขตสงวนสำหรับชุมชนเล็กๆ อีกหลายร้อยแห่ง นักอนุรักษ์กล่าวว่า พื้นที่ดังกล่าวได้พิสูจน์ให้เห็นถึงความสำเร็จของที่พักสำหรับปลาหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งปลาขนาดใหญ่

“แม้ว่าเขตสงวนเหล่านี้จะมีอายุน้อยกว่าแหล่งอื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่ก็แสดงให้เห็นถึงประโยชน์ที่เทียบเท่ากัน โดยมีปลาอยู่ภายในเขตสงวนมากกว่าในพื้นที่ที่อนุญาตให้จับปลาได้” Aaron Koning นักนิเวศวิทยาด้านการอนุรักษ์แห่งมหาวิทยาลัยรัฐเนวาดา (และ National กล่าว Geographic Explorer) ที่ศึกษาประสิทธิภาพของแหล่งอนุรักษ์ปลา

แต่เขาและคนอื่นๆ เน้นว่าแม้ว่าจะมีการบังคับใช้กฎระเบียบ ซึ่งผู้สังเกตการณ์ส่วนใหญ่เห็นพ้องต้องกันในทะเลสาบโตนเลสาบ ซึ่งเป็นแหล่งประมงน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดในโลก แหล่งอนุรักษ์เพียงอย่างเดียวไม่สามารถปกป้องปลาอพยพที่เคลื่อนตัวเป็นระยะทางไกลในระบบแม่น้ำเพื่อให้วงจรชีวิตของพวกมันสมบูรณ์ “โอกาสที่ปลาจะถูกจับได้เมื่อพวกมันย้ายออกจากแหล่งอนุรักษ์และแม้แต่ในทะเลสาบก็มีสูงมาก” Koning กล่าว

ปลาที่ปล่อยออกมาถูกติดเครื่องติดตามเพื่อให้นักวิจัยสามารถติดตามและรวบรวมข้อมูลหากปลาถูกจับได้อีก ชาวประมงจะได้รับรางวัลสำหรับการส่งคืนเครื่องติดตามพร้อมข้อมูลเกี่ยวกับการจับ

“ข้อมูลนี้บอกเราถึงระดับความเข้มข้นของการจับปลาในทะเลสาบ ซึ่งมีประโยชน์อย่างยิ่งในการแจ้งการแทรกแซงการจัดการ” Ngor Peng Bun นักนิเวศวิทยาปลาและคณบดีวิทยาศาสตร์การประมงที่ Royal University of Agriculture กัมพูชา กล่าว

Poum Sotha อธิบดีกรมประมงกัมพูชา เรียกร้องให้ชาวประมงช่วยในการวิจัย พร้อมแนะนำว่าหากใครถูกจับได้ว่าฆ่าปลาที่ติดเครื่องติดตาม พวกเขาจะต้องเผชิญกับผลทางกฎหมาย

มีสัญญาณเริ่มต้นที่ชาวประมงยินดีให้ความช่วยเหลือ ในวันต่อมาหลังจากปล่อย มีรายงานการจับปลาจำนวนมาก รวมทั้งปลากระโห้ยักษ์หนึ่งด้วย มันติดกับดักและในที่สุดก็ถูกปล่อย

มีการวางแผนการปล่อยเพิ่มเติมและนักวิจัยหวังว่าจะพอดีกับปลากลุ่มต่อไปที่มีเครื่องติดตามที่ปล่อยคลื่นเสียงเพื่อติดตามพวกมันอย่างแข็งขันมากขึ้น พวกเขายังต้องการปล่อยปลาในสถานที่อื่นๆ เช่น เขตน้ำลึกของแม่น้ำโขงทางตอนเหนือของกัมพูชา ซึ่งเชื่อว่าปลาอพยพจำนวนมากจะวางไข่

“ข่าวประชาสัมพันธ์ฉบับนี้เป็นเพียงส่วนเล็กๆ ของยอดภูเขาน้ำแข็ง” Hogan กล่าว “เราจำเป็นต้องทำมากกว่านี้ เพื่อดูว่าสิ่งใดใช้ได้ผลและสิ่งใดใช้ไม่ได้ และเรียนรู้และปรับปรุงต่อไปหากเราต้องการช่วยปลาที่เป็นสัญลักษณ์ของชาติเหล่านี้ไว้”

เขาและเพื่อนร่วมงานจะติดตามอย่างใกล้ชิดว่าเกิดอะไรขึ้นกับปลาบึกยักษ์แม่น้ำโขง 2 ตัว ก่อนตัดสินใจว่าจะปล่อยปลาที่ยังคงถูกขังหรือไม่ Hogan มั่นใจว่า มันต้องเป็นปลาขนาดใหญ่สุดที่พวกเขาเคยเจอ ปลาที่ถูกจับจะทำการบันทึกข้อมูลเก็บไว้และทำการปล่อยกลับสู่ธรรมชาติ

“มันเป็นปลาที่มีขนาดใหญ่และมีเอกลักษณ์มาก ผู้คนตระหนักดีว่ามันเป็นสิ่งที่พิเศษ” เขากล่าว นักวิจัยตั้งชื่อมันว่า Samnang ซึ่งเป็นคำภาษาเขมรที่แปลว่า “โชคดี” เพื่อการปกป้องให้มันเป็นพิเศษ

อ่านเรื่องอื่น

• ปลาบึก ปลาที่ใกล้สูญพันธุ์ สู่ปลาประจำบ่อฟิชชิ่งปาร์คได้อย่างไง..?

• เบลูก้า ปลาสองน้ำขนาดใหญ่ที่สุดในโลก