โดยเฉลี่ยแล้ว ไข่นก ไข่ไก่! จะมีขนาดไม่ใหญ่ มันเล็กพอที่จะวางเอาไว้บนฝ่ามือ และถึงแม้จะมีไข่ใบใหญ่ ก็คงไม่ใหญ่ไปกว่ากระติกน้ำ แต่รู้หรือไม่ว่า มีไข่ที่มีขนาดใหญ่ไข่ทั่วไปกว่า 100 เท่า มันคือไข่ของนกช้าง ซึ่งเป็นหนึ่งในนกขนาดใหญ่ที่สุดในโลก น่าเสียดายที่นกชนิดนี้ เพิ่งจะสูญพันธุ์ไป
นกช้าง (elephant bird) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า อีพีออร์นิส แม็กซิมัส (Aepyornis maximus) มันคือหนึ่งในนกกินพืชบินไม่ได้ ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก จัดเป็นสัตว์เฉพาะถิ่นของมาดากัสการ์ ที่สูญพันธุ์ไปในช่วงศตวรรษที่ 17
มันก็คล้ายกับไดโนเสาร์ ที่หลักฐานของนกชนิดนี้ เหลืออยู่เพียงฟอลซิลตัวนกและไข่ใบใหญ่ๆ ของมัน และเพราะแบบนี้ นักวิจัยจึงยังไม่ทราบลักษณะที่แท้จริงของนกชนิดนี้ แต่เชื่อกันว่าจะมีลักษณะคล้ายกับนกกระจอกเทศตัวใหญ่ และเพราะมันอยู่ในกลุ่มของนกแรไทต์ (Ratite) ซึ่งรวมถึงนกกีวี มันจึงอาจเหมือนนกกีวีที่อัพขนาดไปอีกร้อยเท่า!
ทั้งนี้นกช้างเป็นนกที่มีขาค่อนข้างหนา ซึ่งช่วยมันให้สามารถรับน้ำหนักตัวได้มหาศาล โดยนักวิจัยคาดนกช้างโตเต็มวัย สามารถสูงได้เกิน 3 เมตร และหนัก 270 – 450 กิโลกรัม มันเป็นนกโบราณที่เก่าแก่กว่านกทาคาเฮ ซึ่งสามารถนับย้อนกลับไปได้ประมาณ 50 ล้านปีก่อน
เหตุที่พวกมันต้องสูญพันธุ์ ก็เรื่องเดิมๆ เมื่อมนุษย์เข้ามาตั้งถิ่นฐานที่มาดากัสการ์ ประชากรนกช้างก็ลดลงอย่างรวดเร็ว โดยนักวิจัยเชื่อว่า นอกจากตัวนกช้างจะเป็นเหยื่อของมนุษย์แล้ว ไข่น่าจะเป็นเป้าหมายอันดับหนึ่ง นั้นเพราะมันง่ายที่จะขโมยไข่ แทนที่จะต้องลงแรงไปกับการจัดการนกตัวใหญ่ แถมไข่ของนกช้างก็ใหญ่มาก! มันทนทานมากพอที่มนุษย์ในยุคนั้นจะสามารถนำไปไหนมาไหนได้โดยที่ไม่แตกง่ายๆ
และแม้จะมีชิ้นส่วนไข่นกช้างหลายร้อยชิ้น แต่ปัจจุบันมีการค้นพบตัวอย่างของไข่นกช้างในสภาพสมบรูณ์เพียงสองใบ! หนึ่งในนั้นเป็นไข่ที่ไม่ได้ถูกพบในถิ่นกำเนิดของมัน แต่ถูกพบบนชายหาดในออสเตรเลียตะวันตก ซึ่งน่าจะลอยข้ามมหาสมุทรอินเดียมาเป็นระยะทาง 6,400 กิโลเมตร!
โดยเมื่อปี พ.ศ. 2556 ไข่ของนกช้างได้ถูกนำไปประมูล ซึ่งเป็นไข่ที่ยาว 1 ฟุต มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 22 เซนติเมตร และจบด้วยราคา 45,000 ดอลลาร์สหรัฐ หรือ ประมาณ 1.5 ล้านบาทในสมัยนี้!
แต่เดิมไข่ใบนี้ ถูกมอบให้ ลูอิส มาร์เดน (Luis Marden) ผู้ซึ่งเป็นช่างภาพในตำนานของ National Geographic เมื่อปี พ.ศ. 2510 ขณะที่เขากำลังปฏิบัติหน้าที่ในมาดากัสการ์ หลังจากนั้นหลายปี ไข่ใบดังกล่าวก็ถูกนำไปจัดแสดงในสำนักงานใหญ่ของ National Geographic ในวอชิงตัน จนสุดท้ายก็ถูกนำออกมาประมูล!
นกยักษ์ เป็นญาติใกล้ชิดกับนกตัวจิ้วได้อย่างไร?
เป็นเรื่องประหลาด ที่นกช้าง! หนึ่งในนกขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว แถมมีลักษณะใกล้เคียงกับนกกระจอกเทศ และมีถิ่นกำเนิดบนเกาะมาดากัสการ์ ซึ่งอยู่ใกล้กับแผ่นดินใหญ่ของแอฟริกา ซึ่งเป็นบ้านเกิดของนกกระจอกเทศ จะไม่ได้เป็นญาติใกล้ชิดที่สุดของกันและกัน!
ความจริงหลังจากการตรวจสอบดีเอ็นเอ นักวิจัยก็พบเข้ากับเรื่องที่เหลือเชื่อ เพราะนกช้างซึ่งเป็นนกที่หนักได้ถึงครึ่งตัน กลับเป็นญาติใกล้ชิดกับ นกกีวี ที่หนักอย่างมากก็ครึ่งกิโล และอย่างที่รู้กันว่า นกกีวีเป็นนกเฉพาะถิ่นที่อาศัยอยู่ในนิวซีแลนด์ ซึ่งไกลจากเกาะมาดากัสการ์ถึง 1 หมื่นกิโลเมตร!
หากมองในเชิงภูมิศาสตร์ เรื่องนี้มันไม่สมเหตุสมผลเลย และยิ่งในเชิงสัณฐานวิทยา ก็ยิ่งแล้วใหญ่ พวกมันต่างกันราวฟ้ากับเหว! แต่เมื่อตรวจสอบอย่างถี่ถ้วนแล้ว ก็ต้องยอมรับว่า ในทางพันธุกรรมพวกมันคือญาติใกล้ชิดกันจริงๆ
กีวี และ นกช้าง เป็นนกในกลุ่มแรไทต์ (Ratite) ซึ่งประกอบไปด้วย นกกระจอกเทศจากแอฟริกา นกกระจอกเทศจากอเมริกาใต้ นกอีมูและนกคาสโซวารีจากออสเตรเลีย รวมถึงนกโมอาที่สูญพันธุ์ไปแล้วจากนิวซีแลนด์
หากไม่นับนกกีวี นกทุกชนิดในกลุ่มแรไทต์ เป็นนกที่มีขนาดที่ใหญ่! และทั้งหมดก็บินไม่ได้! ส่วนสาเหตุที่ นกกีวี และ นกช้าง เป็นญาติกัน! นักวิจัยคิดได้เพียงเรื่องเดียวก็คือ ในอดีตแรไทต์ ไม่ใช่นกบินไม่ได้ทั้งหมด พวกมันน่าจะเริ่มจากนกขนาดเล็กที่บินได้ แล้วบินไปยังทวีปต่างๆ หลังจากนั้นก็สูญเสียความสามารถในการบินจากการวิวัฒนาการอันยาวนาน! จนในที่สุด ก็มีรูปร่างที่ต่างกันไป และจุดร่วมอีกอย่างหนึ่งคือ นกกีวีคือนกที่วางไข่ใบใหญ่ที่สุดเมื่อเทียบกับน้ำหนักตัว! เพราะแบบนี้นกช้างจึงสร้างไข่ใบใหญ่เป็นพิเศษ …และนี่ก็คือ คำตอบที่เป็นไปได้ที่สุด! ที่นกกีวีตัวเล็กๆ เป็นญาติใกล้ชิดกับนกขนาดยักษ์อย่างนกช้าง!
