ในไทยมีวงศ์เหี้ย 4 ชนิดที่เป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง
ถึงมันจะเป็นตัวเหี้ยที่ดูหน้าตาไม่สวยงาม แต่ใช่ว่าพวกมันจะไม่ถูกคุกคามจากมนุษย์ ผู้ที่ใช้พิธีกรรมและความเชื่อ มาเป็นข้ออ้างในการกระทำผิด นอกจากนี้พวกมันยังถูกล่ามาเป็นอาหาร ใช้เป็นส่วนประกอบยารักษาโรค ผลิตภัณฑ์เครื่องหนังและอื่นๆ อีกมากมาย และในไทยมี เหี้ยอยู่ 4 ชนิดที่เป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ได้แก่ ตะกวด ตุ๊ดตู่ เห่าช้าง และเหี้ย
1. ตะกวด หรือ แลน
ตะกวด (Varanus bengalensis nebulosus หรือ Varanus nebulosus) หรือบางพื้นที่เรียกว่า แลน ลำตัวสีดำหรือน้ำตาลเข้ม บนตัวมีลายจุดสีเหลืองจางกระจายทั่วไปทั้งลำตัวและขาด้านบน ชอบอาศัยอยู่บนต้นไม้ หากินบนพื้นดิน
ตะกวดเป็นสัตว์ป่าที่นับว่าถูกล่า และถูกคุกคาม จากมนุษย์มากที่สุดจนบางพื้นที่แถบไม่เหลือให้พบเจอ ส่วนใหญ่จะพบว่าคนชอบนำตะกวดหรือแลน มาประกอบเป็นอาหารโดยไม่ทราบว่ามันเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง
2. ตุ๊ดตู่
ตุ๊ดตู่ (Varanus dumerilii) มีลักษณะอ้วน ป้อม เกล็ดเป็นสันแข็งขนาดใหญ่โดยเฉพาะตรงคอ ตอนเด็กตรงหัวและคอจะเป็นสีส้ม มีแถบสีดำลากตัดบริเวณหางตา ตอนโตจากสีส้มจะเปลี่ยนเป็นสีครีม ใต้คอมีสีขาว ผิวหนังลำตัวมีสีเทาอมน้ำตาล พบได้ตามภาคใต้และภาคตะวันตกในไทย มีนิสัยรักสงบ และเชื่องช้า
3. เห่าช้าง
เห่าช้าง (Varanus rudicollis) มีขนาดเล็กกว่าเหี้ย ผิวสีดำเข้ม มีลายขวางจางๆ ที่ลำตัว เกล็ดบนคอมีลักษณะเป็นแหลมๆ คล้ายหนามทุเรียน เห่าช้างเป็นสัตว์ที่ขี้อายและขี้กลัว มีความว่องไว และดุร้ายกว่าเหี้ยชนิดอื่นเมื่อเจอศัตรูจะขู่เสียงฟ่อ ๆ เหมือนงูเห่าแต่ไม่ได้เป็นสัตว์มีพิษ
4. เหี้ย หรือ ตัวเงินตัวทอง
เหี้ย (Varanus salvator) หรือบางคนเรียกว่า ตัวเงินตัวทอง น่าจะชนิดที่รู้จักกันมากที่สุด เพราะพบได้ทั่วไปแม้แต่ในกรุงเทพ พวกมันมีขนาดใหญ่ที่สุดและพบเจอได้ง่ายที่สุดโดยจะชอบอาศัยอยู่บริเวณแม่น้ำ ลำคลอง ป่าดิบชื้น และป่าชายเลน เป็นต้น
ลำตัวของมันจะอ้วนยาว ขาสั้นแต่แข็งแรง นิ้วมีกงเล็บแหลมคม หางช่วยในการทรงตัวตอนวิ่งและว่ายน้ำ ผิวหนังหยาบมีเกล็ดขนาดเล็กปกคลุมทั่วลำตัว ตัวผู้มีขนาดใหญ่กว่าตัวเมีย นิสัยรักสันโดษ ปีนต้นไม้ และว่ายน้ำเก่ง จะดุร้ายเมื่อเจอคุกคามจากศัตรู
สัตว์ตระกูลเหี้ยที่กล่าวมา 4 ชนิดนี้เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองที่ถูกกำหนดตามกฎกระทรวง ห้ามมิให้ผู้ใดล่าหรือมีไว้ในครอบครองซึ่งสัตว์ป่าคุ้มครอง หรือซากสัตว์ป่าดังกล่าว หากฝ่าฝืนมีความผิด ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสิบปี หรือปรับไม่เกินหนึ่งล้านบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก : ฐานข้อมูลสัตว์ป่าเมืองไทย กลุ่มงานวิจัยสัตว์ป่า สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า, องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ , พระราชบัญญัติ สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. ๒๕๖๒
