หมาน้ำ ‘จอกศักดิ์สิทธิ์’ ของการฟื้นฟูอวัยวะขั้นสมบรูณ์

เมื่อไม่กี่ปีก่อนวงการวิทยาศาสตร์ต้องตื่นเต้นกับการค้นครั้งใหญ่อันน่าแปลกประหลาดของความสัมพันธุ์ที่ไม่น่าจะเป็นไปได้ระหว่างซาลาแมนเดอร์สายพันธุ์แอกโซลอเติล (Axolotl) หรือหมาน้ำ กับสาหร่าย ซึ่งการวิจัยนี้ดำเนินการโดย Ryan Kerney จากมหาวิทยาลัย Dalhousie ใน Halifx แคนนาดา เขาสังเกตถึงชิ้นเนื้อเยื่อของซาลาแมนเดอร์ที่ได้สัมผัสกับสาหร่ายแล้วรวมเข้าด้วยกัน ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าตกใจมาก ซึ่งชิ้นเนื้อเยื่อของซาลาแมนเดอร์นี้นั้นยังเป็นแค่ตัวอ่อน ซึ่งทางทีมนักวิจัยจะยังค้นหาคำตอบนี้ต่อไป

การค้นพบครั้งนี้ถือว่ามีส่วนสำคัญสำหรับการฟื้นฟูอวัยวะ ในทางวิทยาศาสตร์นั้นการฟื้นฟูอวัยวะที่สมบรูณ์นั้นเรียกว่า ‘จอกศักดิ์สิทธิ์’ ของการวิจัยทางวิทยาศาสตร์และทางการแพทย์ การฟื้นฟูตั้งแต่ระดับเซลล์จนไปถึงเนื้อเยื่อและอวัยวะโดยไม่ต้องการปลูกถ่ายใหม่

การฟื้นฟูอวัยวะอย่างสมบรูณ์แบบนั้นยังเป็นไปไม่ได้สำหรับมนุษย์ ตามที่ศาสตราจารย์ Stephane Roy จากมหาวิยาลัย Montreal ผู้ที่ศึกษาเรื่องการฟื้นฟูอวัยวะกล่าวไว้ “เนื่องจากร่างกายมนุษย์มีกลไกลที่จำกัดการฟื้นตัวของร่างกาย มีแค่เพียงพวกผิวหนังเท่านั้น แต่จากการศึกษาซาลาแมนเดอร์เม็กซิโกหรือที่เรียกว่า หมาน้ำ (Axolotl) อาจจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้

หมาน้ำสัตว์ที่พิเศษ

Advertisements

ซาลาแมนเดอร์เม็กซิโก หรือ หมาน้ำ เป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำที่อยู่ในตระกูลซาลาแมนเดอร์และตัวนิวส์ แต่ที่ไม่เหมือนกับพวกนั้นที่บางครั้งจะขึ้นจากน้ำเพื่อหาคู่สืบพันธุ์ แต่หมาน้ำจะอาศัยอยู่แต่ในน้ำอย่างเดียว

หมาน้ำ แอกโซลอเติล
หมาน้ำ หรือ แอกโซลอเติล (axolotl) ชื่อวิทยาศาสตร์ Ambystoma mexicanum เป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำในอันดับซาลาแมนเดอร์ชนิดหนึ่ง มีลักษณะใกล้เคียงกับซาลาแมนเดอร์เสือ (A. tigrinum) ซึ่งอยู่ในวงศ์และสกุลเดียวกัน โดยที่ชื่อ “แอกโซลอเติล” นั้น มาจากชื่อของเทพเจ้าโชโลตล์ (Xolotl) ซึ่งเป็นพระเจ้าแห่งความตายตามความเชื่อของชาวแอซเท็ก

ในตัวอย่างของการศึกษาขีดจำกัดในการฟื้นฟู หมาน้ำคือตัวอย่างที่ดีเลิศ พวกมันมีอวัยวะพิเศษอย่างเหงือกเสริมที่ช่วยในการหายใจใต้น้ำอีกด้วย คุณจะไม่พบสัตว์อะไรที่มีความพิเศษแบบนี้

สัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำส่วนใหญ่มีความสามารถในการฟื้นฟูอวัยวะที่ขาดหายไปได้ แต่กับหมาน้ำนั้น “ก้าวหน้ากว่ามาก” มันสามารถฟื้นฟูอวัยวะหลายส่วนอย่างเช่น ขา, ขากรรไกร, หาง แม้แต่กระดูกสันหลัง และถ้ายังไม่พอมันยังสามารถฟื้นอวัยวะภายในอันใหม่มาแทนชิ้นเดิมได้อีกด้วย และการฟื้นฟูของมันอยู่ในขั้นสมบรูณ์

แต่น่าเศร้าที่ปัจจุบันพวกมันลดลงไปมาก เพราะมลภาวะในทะเลสาบ และยังการถูกจับเพื่อการวิจัยและขายในตลาดสัตว์เลี้ยงอีก

“เราต้องทำอะไรสักอย่างเพื่อสัตว์ที่แสนวิเศษนี้” กล่าวโดย Roy ซึ่งห้องทดลองนี้เป็นหนึ่งในไม่กี่ที่บนโลกที่ทำการทดลองนี้ ซึ่งถ้าสำเร็จมันจะช่วยผู้คนนับล้านที่ทุกข์ทรมานจากแผลไฟไหม้ การสูญเสียอวัยวะแม้แต่มะเร็ง

การฟื้นฟูอวัยวะขั้นสมบรูณ์

จากบันทึกของ Roy นั้นพบว่าการฟื้นตัวจากความเสียหายนั้นน่าตกใจอย่างมาก “มันสามารถที่ถูกขยี้หรือกระชากกระดูกสันหลังออกไป และหากมันหาที่ปลอดภัยเพื่อการฟื้นฟูได้ สิ่งที่โดนทำลายจะงอกใหม่อีก ถ้าขามันขาด มันก็จะงอกใหม่ได้ โดยไม่มีร่องรองอะไรเลย มันสามารถฟื้นอวัยวะเดิมที่โดนตัดไปได้ 50-100 ครั้งโดยไม่มีปัญหา”

ถ้านั้นยังไม่พอ พวกมันยังสามารถต้านทานมะเร็งได้มากกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม โดยในขั้นตอนต่อไป Roy จะศึกษาให้ลึกขึ้นถึงการดึงความสามารถนี้ มาใช้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและมนุษย์จะเป็นเป้าหมายต่อไป

อนาคตนั้นไม่ง่ายยังที่คิด

มันเป็นคำถามมานานแล้ว เรื่องที่ว่ามนุษย์จะมีความสามารถที่จะฟื้นฟูอวัยวะได้หรือไม่? ร่างกายนั้นสามารถฟื้นฟูภายนอกได้อย่างเช่นผิวหนัง และเนื้อเยื่อ และกระดูกที่ฟื้นฟูได้แต่อวัยวะภายในนั้นร่างกายมนุษย์ไม่สามารถฟื้นฟูได้

แต่กระนั้นยังมีอวัยวะหนึ่งที่สามารถฟื้นฟูเองได้นั้นคือตับ แต่มันจะค่อยๆ ฟื้นตัว ซึ่งสรุปได้ว่า ณ ตอนนี้การฟื้นตัวของอวัยวะมนุษย์นั้นยังมีขีดจำกัด ซึ่งได้แต่หวังว่าการทดลองของ Roy นั้นจะนำไปสู่หนทางใหม่ ซึ่งจะช่วยชีวิตมนุษย์ได้อีกนับล้านคนทั่วโลก

“มันอาจจะยังไม่เห็นผลทันที แต่การที่ช่วยทำให้ผู้ที่ถูกไฟไหม้สามารถกลับมามีหน้าตาและร่างกายเหมือนตอนปกติ และสามารถกำจัดมะเร็งได้ อย่างสมบรูณ์ มันอาจจะเกิดขึ้นในอีก 10 หรือ 20 ปีข้างหน้า สักวันมันต้องสำเร็จ!’’

อ่านเรื่องอื่น

Advertisements
Advertisements
แหล่งที่มาscientificamerican