โดยปกติแล้วไม่ว่าจะเป็นต้นไม้หรือดอกไม้ หากต้องการขยายพันธุ์ พวกมันมักต้องอาศัยปัจจัยภายนอกช่วย หรือก็คือความช่วยเหลือจากสิ่งอื่น ไม่ว่าจะลม น้ำ สัตว์ แมลงหรือแม้แต่นก และสำหรับต้นไม้ที่มีชื่อว่า ต้นพิโซเนีย (Pisonia) หรือ Bird Catchers มันเองก็ต้องการให้นกนำเมล็ดไปยังพื้นที่อื่นเช่นกัน เพียงแต่วิธีของมันดูจะโหดมากไปหน่อย เพราะเมื่อนกที่ได้รับหน้าที่อันยิ่งใหญ่นี้ หากพวกที่ตัวโตไม่พอก็มักจะตายอยู่แถวต้นไม้
ทั้งนี้ต้นพิโซเนียชนิดที่พบได้ในไทย ไม่ว่าจะเป็นที่มีถิ่นกำเนิดในไทยหรือถูกนำเข้ามา เท่าที่เห็นจะเป็น ต้นพิโซเนีย อัมเบลลิเฟรา (Pisonia umbellifera) ส่วนชื่อไทยผมไม่แน่ใจว่าเรียกกันยังไง ซึ่งพิโซเนียชนิดนี้มีทั้งแบบธรรมดาและแบบใบด่างที่สวยงาม และด้วยความสวยของต้นไม้ชนิดนี้เลยถูกเอามาปลูกตกแต่งสวน กับอีกชนิดคือ “ต้นแสงจันทร์” หรือก็คือ ต้นพิโซเนีย แกรนดิส (Pisonia grandis) ซึ่งต้นนี้ไม่น่าจะมีปัญหาอะไรกับนก
แต่รู้หรือไม่ว่า! ต้นไม้ชนิดนี้แม้แต่ฝรั่งเขาก็เตือนว่า “DO NOT PLANT PISONIA IN YOUR GARDEN” หรือก็คืออย่าได้ปลูกต้นพิโซเนียในสวนของคุณ นั้นเพราะต้นไม้ชนิดนี้ดึงดูดนกมาก แถมยังเป็นเหตุให้นกและสัตว์ขนาดเล็กต้องตายอีกด้วย
ภัยพิบัติจากต้นพิโซเนีย
ตัวการหลักของสิ่งที่ทำให้นกตายคือ “เมล็ด” เพราะความพิเศษของเมล็ดต้นพิโซเนีย ก็คือความเหนียว แล้วมันก็เหนียวมากด้วย และด้วยสิ่งนี้ก็เป็นเหมือนเครื่องรับประกันว่า เมื่อใดที่นกบินเข้าไปที่ต้นพิโซเนีย มันจะกลับออกมาโดยที่มีเมล็ดติดมาอย่างน้อยก็สองสามเมล็ด
แต่! ต้องเป็นนกตัวใหญ่ถึงจะบินออกมาได้อย่างไม่มีปัญหา หากเป็นนกขนาดเล็กพวกมันมักจะไม่ได้ออกมาง่ายๆ และถ้าเป็นแมลงยิ่งไม่มีวันได้ออกมา
ต้นพิโซเนียเป็นต้นไม้ที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ มันจะออกดอกปีล่ะสองครั้ง และมักจะเป็นช่วงที่นกเข้ามาเยอะๆ ซะด้วย แถมต้นไม้ชนิดนี้ดูเหมือนจะดึงดูดให้นกเข้ามาใกล้รวมทั้งทำรังอีกต่างหาก
การตายของนก มักจะเกิดขึ้นเมื่อนกติดเมล็ดของต้นพิโซเนียจำนวนมาก ซึ่งปกติพวกมันก็ชอบติดจำนวนมากซะด้วย และหากนกพวกนี้พลาดตกลงพื้นใต้ต้นพิโซเนีย นกตัวนั้นอาจจะบินไม่ขึ้นอีกเลย และมันจะตายจากการขาดอาหาร หรือถูกสัตว์ชนิดอื่นกินเป็นอาหาร สุดท้ายก็กลายเป็นปุ๋ยให้ต้นไม้ไป
หรือหากดูแย่หน่อยนกจะไม่สามารถบินออกจากกิ่งก้านของต้นไม้นี้ได้ มันจะกลายเป็นศพมัมมี่แขวนอยู่ตรงนั้น เหมือนเครื่องประดับตกแต่งต้นคริสต์มาสที่น่ากลัว แน่นอนมันดูไม่เป็นมงคลกับสวนของคุณแน่
มีการศึกษาหนึ่งที่เริ่มจากความสงสัยว่า ต้นไม้ชนิดนี้ได้รับประโยชน์อะไร ในเมื่อท้ายที่สุด เมล็ดที่เหนียวจนน่ากลัวของมัน ที่หลอกให้นกหรือสัตว์ขนาดเล็กนำพาเมล็ดไปยังดินแดนใหม่ แต่จะมีประโยชน์อะไรหากนกพวกนั้นบินออกไปจากต้นไม้ไม่ได้
ทั้งนี้จากการศึกษาที่ใช้เวลานานบนหมู่เกาะเซเชลส์ในมหาสมุทรอินเดีย นักวิจัยก็พบว่าต้นพิโซเนียค่อนข้างได้รับประโยชน์จากการที่ทำให้นกพันกันยุ่งจนถึงตาย อย่างแย่นกก็จะตายอยู่ที่ใต้ต้น หรือดีหน่อยก็จะตายในที่ไกลออกไป และเมล็ดที่ติดอยู่บนตัวนกที่ตาย อย่างน้อยก็ได้แตกหน่อออกมา และสุดท้ายก็อาจได้เป็นต้นกล้าที่แข็งแรง
นอกจากนี้นักวิจัยยังพบว่า ปริมาณสารอาหารที่รากของต้นไม้ได้รับจากนกที่ตายอยู่ใต้ต้นไม้นั้นมีมาก เนื่องจากต้นไม้ทำหน้าที่เป็นแหล่งทำรังของนกทะเล และนกทะเลก็เปรียบเสมือนบริการจัดส่งปุ๋ย ซึ่งจะมาจากมูลนกหรือร่างที่ตายของพวกนก หรือจะมาจากปลาที่พวกนกออกไปหากลับมากินที่รัง สรุปคือต้นไม่จะเติบโตได้ดีแม้จะอยู่ในพื้นที่ชายทะเล
แต่ก็เป็นเรื่องน่าเสียดาย เพราะต้นพิโซเนียมีพลังทำลายที่น่ากลัวเกินไป แม้การฆ่าจะไม่ใช่เป้าหมายของต้นไม้ชนิดนี้ แต่มันก็เป็นเหตุให้ประชากรนกทะเลที่อยู่ในหมู่เกาะเซเชลส์ (Seychelles) ต้องลดลง โดยตลอดหลายปีที่ผ่านมา มันทำให้นกนางนวลขาว ต้องหายไปแล้ว 1 ใน 4 รวมทั้งนกชนิดอื่น อีก 1 ใน 10 เลยทีเดียว และถึงแม้จะมีความตายมากมายเกิดขึ้นบนต้นไม้ แต่ต้นพิโซเนียก็ยังเป็นที่นิยมสำหรับนกอยู่ดี เพราะยังไงซะก็ไม่ใช่นกทั้งหมดจะต้องตายเพราะต้นไม้ชนิดนี้
