แมวอิริโอโมเตะ คืออะไร?
แมวอิริโอโมเตะ (Iriomote cat) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า พรีโอนาอิลุรุส เบงกาเลนซิส อิริโอโมเตนซิส (Prionailurus bengalensis iriomotensis) โดยแมวอิริโอโมเตะ อยู่ในวงศ์ย่อยแมว และอยู่ในสกุลแมวดาว ในทางเทคนิคแล้วมันจะเป็นแมวดาว แต่แมวอิริโอโมเตะมีความแปลกประหลาดตรงที่พบได้บนเกาะอิริโอโมเตะในประเทศญีปุ่นเท่านั้น
โดยเกาะอิริโอโมเตะมีพื้นที่ 289 ตารางกิโลเมตร แม้จะเป็นเกาะจะมีขนาดค่อนข้างใหญ่ แต่ก็มีประชากรอาศัยอยู่ไม่กี่พันคน พื้นที่ส่วนใหญ่ของเกาะเป็นป่ากึ่งเขตร้อนที่หนาทึบและป่าชายเลน ซึ่ง 80% ของเกาะถือเป็นพื้นที่อนุรักษ์ และเกาะแห่งนี้ก็มีชื่อเสียงมาจาก “แมวอิริโอโมเตะ” แต่จากการประเมินเมื่อปี พ.ศ. 2550 แมวชนิดนี้น่าจะมีอยู่ประมาณ 100 ตัวในธรรมชาติ
แมวอิริโอโมเตะมีขนาดค่อนข้างใกล้เคียงกับแมวบ้านตัวใหญ่ โดยตัวผู้จะมีความยาวรวมหาง 55 – 60 เซนติเมตร หนัก 3.5 – 5 กิโลกรัม ในขณะที่ตัวเมียจะยาว 50 – 55 เซนติเมตร หนัก 3 – 3.5 กิโลกรัม ขนของแมวชนิดนี้ส่วนใหญ่เป็นสีเทาเข้มและสีน้ำตาลอ่อน ขนสีอ่อนกว่าบริเวณท้องและด้านในของขา ขนตามกรามจะเป็นสีขาว มีจุดสีน้ำตาลเข้มสองจุดบนแก้มแต่ละข้าง และมีแถบ 5-7 แถบทอดจากหน้าผากไปด้านหลังศีรษะ หางมีสีน้ำตาลเข้ม มีแถบลาย 3–4 แถบที่หน้าอก
แมวอิริโอโมเตะ มีดวงตาสีเหลืองอำพันอ่อนๆ จมูกใหญ่และแบน กะโหลกศีรษะยาวและแคบกว่ากะโหลกของแมวบ้าน หากเทียบกับกระโหลกแมวดาวแล้ว แมวอิริโอโมเตะจะมีขนาดใกล้เคียงกันแต่หนากว่า ด้วยเหตุนี้สมองของแมวอิริโอโมเตะจึงมีขนาดเล็กว่า
สำหรับแมวอิริโอโมเตะ จัดเป็นแมวที่มีถิ่นอาศัยขนาดเล็กที่สุดในสายพันธุ์แมวทุกชนิดบนโลก พวกมันอยู่บนเกาะอิริโอโมเตะและจะอยู่บริเวณป่าทึบและใกล้แม่น้ำเท่านั้น พวกมันว่ายน้ำและปีนต้นไม้ได้ ชอบออกหากินในเวลากลางคืน โดยล่าเหยื่อคล้ายแมวป่าทั่วไป และกินอาหาร 400 – 600 กรัมต่อวัน โดยเหยื่อที่พวกมันกินมากที่สุดคือ นก คิดเป็น 60% ของอาหารที่มันกินในแต่ละวัน และเป็น หนูดำ 30%, แมลง 30%, กิ้งก่าและกบประมาณ 15% ค้างคาว 3% บางทีมันก็ได้กินหมูป่าตัวเล็กๆ
ในเรื่องอายุขัยของแมวอิริโอโมเตะในป่าจะอยู่ที่ 7 ปี แต่เพราะมนุษย์เริ่มเข้าไปอยู่บนเกาะ จึงทำให้แมวอยู่ได้เพียง 2 – 5 ปี ส่วนแมวที่ถูกกักขังแล้วมีชีวิตอยู่นานที่สุดคือ 15 ปี 1 เดือน ซึ่งเป็นแมวชื่อยอน มันยาวถึง 78.5 เซนติเมตร หนัก 3.5 กิโลกรัม จึงเป็นแมวอิริโอะโมะเตะที่อายุมากที่สุดในประวัติศาสตร์
การค้นพบแมวอิริโอโมเตะ
แมวอิริโอโมเตะถูกค้นพบครั้งแรกในปี พ.ศ. 2508 โดย ยูกิโอะ โทกาวะ จนในปี พ.ศ. 2510 จึงได้มีการอธิบายถึงแมวชนิดนี้ ซึ่งก่อนจะมีการอธิบายโดยนักวิจัย แมวอิริโอโมเตะเป็นที่รู้จักในท้องถิ่นด้วยชื่อต่างๆ เช่น ยามามายา (yamamayaa) หรือที่แปลว่า แมวภูเขา กับอีกชื่อ ยามาปีกาเรีย (yamapikaryaa) ที่แปลว่า สิ่งที่ส่องสว่างบนภูเขา โดยชื่อดังกล่าวเป็นภาษายาเอยามะ
มีเรื่องเล่าว่าก่อนการอธิบายถึงแมวชนิดนี้ เป็นเพราะเกาะอิริโอโมเตะมีอาหารไม่เพียงพอ จึงทำให้คนบนเกาะจับแมวอิริโอโมเตะมาประกอบอาหาร ด้วยเหตุนี้การเก็บตัวอย่างแมวชนิดนี้แบบเป็นๆ จึงทำได้ยากมาก และแม้ว่านักวิจัยจะมาที่เกาะเพื่อตามหาตัวอย่างแมวตั้งแต่ต้นปี พ.ศ. 2508 แต่กว่าพวกเขาจะได้รับตัวอย่างแมวที่มีชีวิต ก็ต้องรอถึงปี พ.ศ. 2509
หลังได้ตัวอย่างที่มีชีวิต นักวิจัยจึงศึกษาได้ละเอียดมากขึ้น ซึ่งพวกเขาพบว่า แม้ว่าแมวดาวและแมวอิริโอโมเตะจะคล้ายกัน แต่แมวอิริโอโมเตะยังคงรักษาลักษณะดั้งเดิมของแมวโบราณเอาไว้ได้มากกว่า พวกมันวิวัฒนาการมาจนเป็นแบบนี้เมื่อประมาณ 10 ล้านปีก่อน ความจริงมันมีบรรพบุรุษร่วมกับเซเบอร์ทูธที่สูญพันธุ์ไปแล้ว ด้วยเหตุนี้มันจึงเป็นซากดึกดำบรรพ์มีชีวิตชนิดหนึ่ง
สำหรับภัยคุกคามหลักของแมวอิริโอโมเตะในตอนนี้คือ การทำลายแหล่งที่อยู่อาศัยเนื่องจากการพัฒนา การล่าของสุนัข อุบัติเหตุจราจร และกับดักที่ตั้งไว้สำหรับหมูป่า จนสถานะของแมวชนิดนี้ถูกประกาศจาก IUCN ว่าเสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์ แล้วมันก็ถูกกำหนดให้เป็นอนุสรณ์สถานทางธรรมชาติโดยโอกินาวา
