อีกัวน่า ที่เป็นข่าวในไทยคือชนิดไหน?
ตัวผมเองก็ไม่แน่ใจว่ามีกี่ชนิด แต่ส่วนใหญ่น่าจะเป็น อีกัวน่าสีเขียว (Common green iguana) ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Iguana iguana จัดเป็นกิ้งก่าที่อยู่ในสกุล อีกัวน่า (Iguana) ซึ่งในอดีตเคยมีถูกแยกออกเป็นหลายชนิด แต่ในตอนนี้ กิ้งกาที่อยู่ในสกุลอีกัวน่า เหลือเพียง 2 ชนิดคือ อีกัวน่าสีเขียว และ อีกัวน่าเลสเซอร์แอนทิลเลียน
สำหรับอีกัวน่าเลสเซอร์แอนทิลเลียน (Lesser Antillean iguana) ผมเองไม่แน่ใจว่านักเลี้ยงชาวไทยเรียกมันว่า อีกัวน่าหน้าชมพูหรือเปล่า แต่ที่แน่ๆ คือชนิดนี้หายาก และอยู่ในสถานนะใกล้สูญพันธุ์ขั้นวิกฤติ จึงเป็นไปได้ยากมากๆ ที่จะพบอีกัวน่าชนิดนี้ในธรรมชาติของไทย …และในเรื่องนี้ผมจะเน้นไปที่ “อีกัวน่าสีเขียว” เท่านั้น
อีกัวน่าเขียว จัดเป็นกิ้งกาขนาดใหญ่และเป็นชนิดที่ใหญ่ที่สุดในวงศ์อีกัวน่า (Iguanidae) และแม้ ไซคลูรา (Cyclura) อาจมีน้ำหนักเท่าหรือมากกว่าก็ตาม แต่โดยทั่วไปจะตัวเล็กกว่าอีกัวน่าเขียว ในเรื่องความยาวของอีกัวน่าเขียว ตัวเต็มวัยมีความยาวตั้งแต่หัวถึงหาง 120 – 170 เซนติเมตร ในเรื่องน้ำหนัก ตัวผู้จะหนักประมาณ 4 กิโลกรัม ในขณะที่ตัวเมียจะหนัก 3 กิโลกรัม เคยมีรายงานการพบตัวที่หนักถึง 9 กิโลกรัม
แม้มันจะมีชื่อว่า อีกัวน่าเขียว แต่ไม่ได้หมายความว่าจะมีสีเขียวเสมอไป ความจริงอีกัวชนิดนี้มีสีที่หลากหลาย บางพื้นที่จะพบสีฟ้า น้ำเงิน ลายจุด สีน้ำตาลแดง แดง ดำ ส้ม หรือ บางตัวอาจมีสีผสมที่สดใส แต่ถึงอย่างงั้น! ความสดของสีก็จะจางหายไปเมื่ออายุมากขึ้น …และพวกมันก็เป็นอีกัวน่าที่มีอายุขัยประมาณ 20 ปี
โอกาสที่จะกลายเป็นสัตว์รุกรานที่น่ากลัวในไทยมีมากแค่ไหน?
สิ่งที่จะทำให้สัตว์ชนิดนั้นกลายเป็นสัตว์รุกรานที่น่ากลัวคือ หนึ่งมันต้องสามารถเอาชนะสัตว์ท้องถิ่นได้ สองต้องเหมาะสมกับสภาพอากาศ สามคือสามารถขยายพันธุ์ในธรรมชาติได้เอง และสี่มีอาหารเพียงพอ …ความจริงสำหรับในไทยจะเป็นกรณีพิเศษที่ต้องเพิ่มข้อที่ห้าคือ ไม่กลายเป็นเมนูเด็ด …และมีปัจจัยพิเศษสุดอีกอย่างที่ทำอิกัวน่าจะอยู่ในธรรมชาติได้อย่างสบายก็คือ คนไทยบางกลุ่มชอบทำให้สัตว์แปลกๆ กลายเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ …ซึ่งผมจะไม่พูดถึงว่ามันศักดิ์สิทธิ์แล้วยังไง!
หากมองถึงห้าข้อนี้ ในเรื่องเอาชนะสัตว์ท้องถิ่น ผมว่าอีกัวน่าเขียว น่าจะเป็นกิ้งก่าขนาดใหญ่ที่สุดที่จะพบบนยอดไม้แล้ว คงไม่มีสัตว์ที่คล้ายกันที่จะแข่งขันกันมันได้ ถ้าจะมีก็คงเป็นงูหลามงูเหลือม ซึ่งเป็นไปไม่ได้ที่งูพวกนี้จะช่วยลดประชากรอีกัวน่าเขียว ….สรุปคือมันผ่านเงื่อนไขข้อแรกไปได้อย่างสบาย
เงื่อนไขที่สองคือ ถิ่นอาศัยเหมาะสม …ผมว่าข้อนี้ผ่านได้อย่างสบาย ความจริงพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศไทย เหมาะสมกับอีกัวน่าเขียวมาก เพราะพวกมันเองก็มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ ซึ่งเป็นเขตร้อนเช่นเดียวกับไทย และถึงบางช่วงจะหนาวติดลบ พวกมันก็แค่ตายบางส่วน
ดังเช่นตัวอย่างในฟลอริดา ที่จะมีปรากฏการณ์ประจำปี ที่ถูกเรียกว่า “อีกัวน่าแช่แข็ง” ซึ่งพวกมันจะตัวแข็งในฤดูหนาวและจะตกจากต้นไม้นับพันนับหมื่นตัว …และแม้พวกมันจะตายจำนวนมากในช่วงฤดูหนาวของทุกปี มันก็ยังมีอยู่มากมายอยู่ดี นับประสาอะไรกับประเทศไทย ต่อให้หนาวก็ยังอุ่นสำหรับพวกมัน …ด้วยเหตุนี้ ประเทศไทยจึงเป็นถิ่นอาศัยที่เหมาะสม
เงื่อนไขที่สาม คือสามารถขยายพันธุ์ในธรรมชาติได้เอง ในข้อนี้ สัตว์รุกรานในไทยหลายชนิด แม้จะอยู่ในไทยได้ แต่ก็ไม่สามารถขยายพันธุ์ได้เอง หรือถึงได้ก็ยากมาก อย่างเช่น ปลาจีนบางชนิด แต่หากดูจากข่าวแล้ว ดูเหมือนว่าอีกัวน่าเขียว สามารถขยายพันธุ์ได้ในธรรมชาติ แล้วยังได้ดีด้วย …จุดนี้จึงน่ากลัว เพราะต่อไปมันอาจเทียบได้กลับปลาหมอสีคางดำก็เป็นได้
เงื่อนไขที่สี่ มีอาหารเพียงพอ อาหารของอีกัวน่าเขียวคือ พืชและสัตว์ มันกินแมลง หอย ใบไม้ ดอกไม้ได้ และมันยังเอาชนะสัตว์ท้องถิ่นที่คล้ายกันได้ …เงื่อนไขนี้จึงไม่น่าจะมีปัญหาสำหรับพวกมัน เพราะในประเทศไทยเต็มไปด้วยของที่มันกินได้ และมันแทบไม่ต้องกลัวสัตว์อื่นด้วย แม้แต่แมวก็ไม่กล้ายุ่งกับอีกันน่าที่โตเต็มวัย
เงื่อนไขที่ห้า …ผมว่าน่าจะเป็นปัจจัยสำคัญที่กำหนดว่า มันจะกลายเป็นสัตว์รุกรานที่น่ากลัวหรือไม่? เพราะเป็นความจริงที่คนไทย สามารถปราบปรามสัตว์รุกรานหลายชนิดได้ด้วยการเปลี่ยนพวกมันให้เป็นอาหาร อย่างเช่น ตั๊กแตนปาทังก้า ที่ตอนนี้เกือบจะหายไปจากไทย หอยเชอร์รี่ที่เคยสร้างปัญหามากๆ ก็กลายเป็นอาหารราคาค่อนข้างแพง ปลาซัคเกอร์ก็เริ่มถูกกิน …อีกัวน่าเขียว น่าจะถูกควบคุมได้ด้วยการกิน แต่ก็ต้องกินให้มากกว่าการเกิดของพวกมันด้วย!
และหากใครมาบอกผมว่า ยังไงซะอีกัวน่าก็ยังเป็นสัตว์เลี้ยงราคาแพง! ผมบอกเลยว่ามันจะกลายเป็นอดีต เพราะตอนนี้มันมาอยู่ในธรรมชาติของไทยมากมาย มันจึงไม่ใช่สัตว์หายากในไทยอีกแล้ว ตราบใดที่อีกัวน่าพวกนียังพบได้ในธรรมชาติของไทย ค่าตัวของพวกมันก็จะลดลงๆ สุดท้ายก็ไม่ต่างกับกิ้งกาธรรมดา และจากเงื่อนไขทั้งห้าข้อนี้ อีกัวน่าเขียว นั้นผ่านทั้งหมด ยกเว้นข้อห้าที่ต้องใช้เวลาหลายปีในการพิสูจน์ หากมันผ่านข้อห้าได้ มันก็จะกลายเป็นกิ้งกาที่พบได้ทั่วไทยอย่างแน่นอน
อีกัวน่าเขียว จะส่งผลกระทบอะไรหรือไม่?
ในเรื่องผลกระทบที่อีกัวน่าเขียวจะทำกลับประเทศไทย ผมเองก็ยังไม่สามารถพูดอะไรได้มาก เพราะเรื่องแบบนี้มันต้องใช้เวลา อาจต้องคอยดูอีกหลายสิบปี แต่หากให้ผมอนุมาน ในกรณีที่มันผ่านเงื่อนไขทั้งห้าข้อได้ อย่างน้อยมันจะสร้างผลกระทบต่อสัตว์ท้องถิ่นที่คล้ายกัน หรือใช้แหล่งอาหารเดียวกันแน่นอน
กิ้งกาท้องถิ่นอาจลดลงหรือบางชนิดอาจสูญพันธุ์ไปเลย แมลงหลายชนิดก็จะได้รับผลกระทบเช่นกัน ส่วนมนุษย์ก็น่าจะได้เห็นมันคอยกัดกินพืชไร่ไม่ต่างจากหนอนชาเขียวที่อยู่ตามยอดไม้แล้วค่อยๆ กัดกินใบไม้ไปเรื่อยๆ และอีกอย่างคืออีกัวน่าพวกนี้เป็นพาหะนำโรค อย่างเช่น “ซาโมเนลลา” ซึ่งก่อโรคอุจจาระร่วงในมนุษย์ จึงต้องระวังหน่อย ….แต่ผมว่ามันคงไม่รอดจากข้อห้าไปได้ อย่างน้อยมันจะไม่ระบาดหนัก ผมมองว่ามันน่าจะติดอยู่ในบางพื้นที่เท่านั้น
สุดท้ายในเรื่องที่มันระบาดที่ไหน อะไรยังไง? ผมไม่ขอพูดซ้ำกับสำนักข่าวก็แล้วกัน เพราะมีการนำเสนอเรื่องพวกนี้ซ้ำๆ กันมากมาย แต่เท่าที่บอกได้คือ ไม่ใช่แค่ที่ลพบุรีแน่นอน …ส่วนใครคิดเห็นกันอย่างไร ก็คอมเมนท์บอกกันได้นะ
