คำว่า “ปลาหมอ ตายเพราะปาก” เป็นสุภาษิต ที่หมายถึงคนที่ชอบพูดพล่อยๆ รู้เท่าไม่ถึงการณ์ หรือพูดแสดงความอวดดีจนตัวเองต้องรับเคราะห์ก็เพราะปากของตนเอง ที่มาสำนวนนี้มาจากปลาหมอที่อยู่ในลำน้ำ มักชอบผุดขึ้นฮุบเหยื่อเหนือน้ำบ่อยๆ จนเป็นที่สังเกตุของนักจับปลา เพราะรู้ได้ว่า ปลาหมออยู่ตรงไหน ก็เอาเบ็ดต่อลงไปล่อปลาหมอตรงตรงนั้นจะไม่ค่อยพลาด จึงเรียกว่าปลาหมอตายเพราะปาก
ปลาหมอไทย หรือ ปลาหมอสะเด็ด หรือ ปลาเข็ง Climbing Perch (Anabas testudineus) รูปร่างป้อม ลำตัวด้านข้างแบน หัวเล็ก จะงอยปากสั้นทู่ นัยน์ตาค่อนข้างเล็กอยู่ใกล้กับปลายจมูก กระดูกขอบกระพุ้งเหงือกหยักเป็นฟันเลื่อยแหลมและแข็ง ซึ่งเรียกกันทั่วไปว่า เหงือกปลาหมอ อวัยวะส่วนนี้ใช้สำหรับการเคลื่อนไหวไปบนบก ครีบหลังยาว ลำตัวมีสีน้ำตาลปนเหลือง ด้านท้องสีจะจางกว่า มีอวัยวะช่วยหายใจในปากทำใหัสามารถอยู่บนบกได้นานๆ
เป็นปลาที่อดทน อยู่ได้ทุกที่
ปลาหมอไทยเป็นปลาที่สามารถอยู่ได้เกือบทุกที่ เกือบจะเทียบเท่าปลาช่อนเลยด้วยซ้ำ มันถึก อดทนมากๆ สามารถอยู่บนบกหรือพื้นที่ขาดน้ำได้เป็นระยะเวลานานๆ ซึ่งในฤดูฝนบางครั้งจะพบปลาหมอแถกเหงือกไถลคืบคลานไปบนบกเพื่อหาที่อยู่ใหม่ได้ ด้วยความสามารถนี้ ในภาษาอังกฤษจึงเรียกปลาชนิดนี้ว่า “Climbing perch” หรือ “Climbing gourami”
ปลาหมอเป็นปลาที่สามารถพบได้ในทุกแหล่งน้ำ กระจายอยู่ทั่วไปในทวีปเอเชีย สำหรับในประเทศไทยพบทุกภาค และเป็นปลาที่คนไทยรู้จักกันเป็นอย่างดี ด้วยใช้เป็นอาหารมาช้านาน
มีความเชื่อว่าหากปล่อยปลาหมอจะทำให้ไม่เป็นโรคหรือหายจะโรคได้ ด้วยชื่อที่มีความหมายถึงหมอหรือแพทย์ผู้รักษาโรค และนิยมเลี้ยงเป็นปลาเศรษฐกิจในปัจจุบัน อีกทั้งในปลาที่มีสีกลายไปจากสีปกติ เช่น สีทองยังนิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงามที่มีราคาขายแพงอีกด้วย
การตกปลาหมอ
จริงๆ แล้วการปลาหมอเป็นอะไรที่ง่ายมาก เพราะมันเป็นปลาที่มีอยู่เกือบทุกที่ โดยเฉพาะต่างจังหวัด ไม่ว่าจะนาข้าว แอ่งน้ำกว้างไม่กี่เมตร ลึกแค่หัวเขา ก็อาจจะมีปลาหมอเช่นกัน