ตีนเป็ดน้ำ หรือ ตีนเป็ดทะเล (Cerbera odollam) มีชื่อเรียกอื่นๆ อีกว่า ตุม (กาญจนบุรี), พะเนียงน้ำ หรือ สั่งลา (กระบี่), มะตะกอ (มลายู-นราธิวาส) เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กชนิดหนึ่ง นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ มีลักษณะเป็นทรงพุ่มกลม ใบแน่น เป็นไม้ไม่ผลัดใบ มีน้ำยางสีขาว กลีบดอกมีความสวยงาม มีสีขาว
ต้นตีนเป็ดเป็นต้นไม้ที่ปลูกได้ง่าย ขึ้นได้ดี ต้องการแดดและความชื้นสูง และสูงได้ถึง 12 เมตร มีการกระจายพันธุ์ตั้งแต่อนุทวีปอินเดียและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และตอนใต้ของจีน พบจนถึงนิวแคลิโดเนีย รวมถึงไทย มักขึ้นในป่าชายเลนหรือบริเวณที่เป็นพื้นที่ชุ่มน้ำบริเวณชายทะเล
พิษที่ยากจะตรวจพบ และจะตายอย่างช้าๆ
ต้นตีนเป็ดน้ำถูกเรียกว่า ต้นไม้ฆาตกรรม หรือ ต้นไม้ฆ่าตัวตาย มันจะเป็นอันตรายถึงตาย หากอยู่ภายใต้สถานการณ์ที่เหมาะสม แม้ว่าพืชร้ายแรงที่สุดในโลกส่วนใหญ่จะเป็นอันตรายถึงตายแม้จะไม่ต้องกินโดยตรงก็ตาม แต่ต้นตีนเป็ดน้ำมันอันตรายเพราะมักถูกใช้เพื่อฆ่าตัวตายและใช้เพื่อฆาตกรรมด้วย
โดยส่วนที่เป็นพิษมากที่สุดของต้นตีนเป็ดน้ำคือ “เมล็ด” มันเป็นส่วนที่มีสารเซอเบอริน (Cerberin) มันจะปิดกั้นช่องแคลเซียมไอออนในกล้ามเนื้อหัวใจ เป็นผลทำให้หัวใจเต้นหยุดหรือชะงักเป็นจังหวะ ซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นอันตรายถึงชีวิต ภายใน 1 – 2 วัน โดยอาการทั่วไปได้แก่
- รู้สึกแสบร้อนในปาก
- อาเจียนรุนแรง
- การหายใจผิดปกติ
- ปวดหัว
- หัวใจเต้นผิดปกติ
- โคม่าและเสียชีวิตในที่สุด
ความน่ากลัวของเมล็ดตีนเป็ดน้ำคือ ยากที่จะตรวจสอบพบว่าถูกพิษ และถึงรู้ว่าถูกพิษ ก็ยากที่จะรู้ว่าเป็นพิษจากเมล็ดตีนเป็ดน้ำ เฉพาะในอินเดียมันถูกนำไปใช้เพื่อฆ่าตัวตายและการฆาตกรรม ซึ่งในช่วง 10 ปี มีมากกว่า 500 กรณี ที่ตายจากเมล็ดตีนเป็ดน้ำ
สุดท้ายขอเตือนว่า เมื่อรู้กันแล้ว ก็อย่าเอาไปทดลองกันนะครับ เพราะมันคือหนึ่งใน 10 ต้นไม้ มีพิษอันตรายที่สุดในโลก แม้แต่ในต่างประเทศก็ตาม ซึ่งต้นไม้ทั้ง 10 ชนิด มีพิษถึงตายแม้จะแค่ยืนอยู่ใกล้ๆ แต่ พิษของเมล็ดตีนเป็ดน้ำ อันตรายเพราะถูกนำไปใช้เพื่อฆาตกรรมด้วย .. อย่าลอง อย่าใช้น่ะ
วิธีปฐมพยาบาลเมื่อถูกพิษต้นตีนเป็ด
หากรู้ตัวว่าทานพิษเข้าไป ยังมีสติ และหายใจได้เอง ให้พยายามอาเจียนออกมาด้วยให้มากที่สุด และกินน้ำเปล่า 4-5 แก้ว เพื่อลดความเข้มข้นของพิษ จากนั้นรีบไปโรงพยาบาล และควรเก็บอาเจียนเอาไว้ให้แพทย์ตรวจที่โรงพยาบาลด้วย
แต่หากเริ่มชัก หรือหมดสติ ไม่รู้สึกตัว อย่าพยายามทำให้อาเจียน เพราะอาจก่อให้เกิดอันตรายได้ และพยายามปั้มหัวใจ หรือผายปอด หากผู้ป่วยไม่หายใจ หรือหัวใจหยุดเต้น และเรียกรถพยาบาลโดยด่วนหรือสามารถโทร 1669 ศูนย์นเรนทร กระทรวงสาธารณสุข เพื่อขอความช่วยเหลือ
