สัตว์ป่าควบคุมคืออะไร?
สัตว์ป่าควบคุม ก็คือ สัตว์ป่าที่ได้รับความคุ้มครองตามอนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศ ซึ่งเป็นชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ และสัตว์ป่าอื่นที่ต้องมีมาตรการควบคุมที่เหมาะสม
จากภาพจะเห็นว่า สัตว์ป่าควบคุมนั้นแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มที่ 1 ถือเป็นสัตว์ป่าส่วนใหญ่ที่ติดไซเตส (CITES) 1 ถึง 3 ในกลุ่มนี้มีมากถึง 1,014 รายการ ส่วนกลุ่มที่ 2 คือ สัตว์ป่าอื่นที่ต้องมีมาตรการควบคุมที่เหมาะสม ซึ่งมี 86 รายการ!
แต่จากสัตว์ป่าควบคุมทั้งหมดนี้ มีอยู่ 67 ชนิด ที่จำเป็นต้องแจ้งครอบครอง และมีปลาเพียงชนิดเดียวที่อยู่ในกลุ่มนี้ ส่วนที่เหลือ หากเพียงแค่เลี้ยงไว้ดูเล่น ก็ไม่จำเป็นต้องแจ้ง …ส่วนรายละเอียดลึกๆ ขอให้ไปหาอ่านเองในเว็บไซต์ของ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช เพราะหากให้ผมอธิบายตรงนี้ ก็จะน่าเบื่อ ต่อไปเรามาดูรายชื่อ สัตว์ควบคุมประเภทปลา
ชนิดที่ 1 ปลาช่อนยักษ์ หรือ อะราไพม่า
อะราไพม่า (Arapaima) เป็นปลาเพียงชนิดเดียวที่อยู่ในกลุ่ม “ต้องแจ้งครอบครอง หากมีซากก็ต้องแจ้ง และหากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้งเช่นกัน!” โดยปลาอะราไพม่า (Arapaima) หรือที่คนไทยนิยมเรียกว่า “ปลาช่อนอะแมซอน” เป็นปลาที่อยู่ในวงศ์อะราไพม่า (Arapaimidae) ปลาในวงศ์นี้จะมีอยู่ 6 ชนิด แน่นอนว่าชนิดที่คนไทยรู้จักมากที่สุดก็คือ “อะราไพม่า กิกะ – Arapaima gigas” มันเป็นปลาที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาใต้ ชาวพื้นเมืองจะเรียกมันว่า ปีรารูกู (Pirarucu)
โดยปลาอะราไพม่าชนิดนี้ มีลักษณะคล้ายปลาช่อน แต่ตัวใหญ่กว่ามาก มันไม่มีหนวดซึ่งแตกต่างจากอะราไพม่าชนิดอื่นที่อยู่ในวงศ์เดียวกัน จัดเป็นปลาที่มีอัตราการเติบโตที่เร็วมาก ภายในเวลาเพียง 1-2 ปี สามารถเพิ่มน้ำหนักตัวขึ้นถึง 3-5 เท่าได้ และปลาที่ยาวที่สุดเท่าที่มีการบันทึกสถิติไว้คือยาว 450 เซนติเมตร หนักกว่า 400 กิโลกรัม
การมาถึงไทยของปลาชนิดนี้ ตามที่มีการบันทึกไว้ ปลาถูกนำเข้ามาครั้งแรกในปี พ.ศ. 2529 (1986) และมันก็ได้รับความนิยมอย่างมากในปีต่อมา จนทุกวันยังพบพวกได้มากมายในไทย โดยปลาเกือบทั้งหมดจะอยู่ในบ่อดิน – บ่อปูน หรือไม่ก็ตู้ปลาขนาดใหญ่มาก และมีการจับได้ในแหล่งน้ำธรรมชาติอยู่หลายครั้ง เป็นปลาที่คนไทยนิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม และมันก็เป็นปลาเกมราคาแพงที่นักตกปลาอยากตกเช่นกัน
ชนิดที่ 2 ปลากระเบนโมเสค
ปลากระเบนโมเสค (Potamotrygon scobina) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” โดยปลากระเบนโมเสค จัดเป็นปลาน้ำจืด ในวงศ์ปลากระเบนแม่น้ำ (Potamotrygonidae) เป็นปลาที่มีถิ่นกำเนิดในลุ่มแม่น้ำแอมะซอนในประเทศบราซิล ปลากระเบนโมเสค มีลำตัวกว้างประมาณ 70 เซนติเมตร ความยาวรวมหางประมาณ 130 เซนติเมตร ปัจจุบันถูกคุกคามจากการสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัย จัดเป็นหนึ่งในปลากระเบนที่หายากในธรรมชาติ
ชนิดที่ 3 ปลากระเบนหลังเรียบ
ปลากระเบนหลังเรียบ (Potamotrygon orbignyi) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” โดยปลากระเบนหลังเรียบ อยู่ในวงศ์สกุลเดียวกับปลากระเบนโมเสค เป็นปลากระเบนน้ำจืดที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในลุ่มแม่น้ำแอมะซอนและแม่น้ำโอริโนโกในอเมริกาใต้
ชนิดที่ 4 ปลากระเบนมาราไคโบ
ปลากระเบนมาราไคโบ (Potamotrygon yepezi) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” ปลากระเบนมาราไคโบ อาศัยอยู่ในลุ่มแม่น้ำแอมะซอน ทางตอนเหนือของทวีปอเมริกาใต้ มีความยาวประมาณ 45 เซนติเมตร ในธรรมชาติชอบฝังตัวอยู่ตามก้นแม่น้ำหรือลำธารที่เป็นดินปนทราย ทำให้สังเกตเห็นได้ยาก ด้วยเหตุนี้จึงมักจะมีผู้คนเดินไปเหยียบและถูกหนามที่แหลมคมเล่นงาน
ชนิดที่ 5 ปลากระเบนหนาม
ปลากระเบนหนาม (Potamotrygon constellata) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” โดยปลาชนิดนี้โตได้ประมาณ 60 เซนติเมตร มีลักษณะโดยรวมคล้ายปลากระเบนในสกุลเดียวกัน ลำตัวเป็นจานค่อนข้างกลม มีหางค่อนข้างสั้น พบในลุ่มแม่น้ำแอมะซอน
ชนิดที่ 6 ปลากระเบนลายกุหลาบ
ปลากระเบนลายกุหลาบ (Potamotrygon schroederi) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” เป็นปลาที่โตได้ประมาณ 60 เซนติเมตร จัดเป็นปลากระเบนที่สวยงามมากชนิดหนึ่ง มีถิ่นกำเนิดในลุ่มแม่น้ำแอมะซอน บราซิล, เวเนซุเอลา และโบลิเวีย ไม่ทราบจำนวนประชากรในธรรมชาติ แต่ในบางแหล่งข้อมูลระบุว่าอาจสูญพันธุ์ไปจากธรรมชาติแล้ว
ชนิดที่ 7 ปลากระเบนแอมะซอน
ปลากระเบนแอมะซอน (Potamotrygon aiereba) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” เป็นปลาที่โตได้ประมาณ 80 เซนติเมตร เป็นปลากระเบนที่มีหางเรียวและสั้น พบในลุ่มแม่น้ำแอมะซอนและแม่น้ำสาขา ชอบอาศัยในน้ำตื้นและใกล้ตลิ่ง
ชนิดที่ 8 ปลากระเบนแมกดาเลนา
ปลากระเบนแมกดาเลนา (Potamotrygon magdalenae) เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง” โดยกระเบนชนิดนี้มีขนาดค่อนข้างเล็ก ส่วนใหญ่จะมีขนาดประมาณ 20 เซนติเมตร เป็นปลากระเบนในสกุลโปตาโมไทรกอน ที่มีถิ่นกำเนิดต่างจากกระเบนตัวอื่นๆ ที่พูดถึงไปเล็กน้อย เพราะพบได้เฉพาะในแม่น้ำมักดาเลนา (Magdalena River) และ แม่น้ำอาตราโต (Atrato River) ในโคลอมเบีย
ชนิดที่ 9 ปลากระเบนโมโตโร
ปลากระเบนโมโตโร (Potamotrygon motoro) ในบรรดาปลากระเบนในสกุลโปตาโมไทรกอน (Potamotrygon) ที่พูดถึงมา ปลากระเบนโมโตโร ถือว่าได้รับความนิยมเลี้ยงในไทยมาก มันเป็นปลาที่สวยงาม และตอนนี้ก็กลายเป็นสัตว์ควบคุมที่สามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง”
ปลากระเบนโมโตโร มีขนาดประมาณ 60 เซนติเมตร เป็นปลาที่มีลวดลายและโทนสีมากมาย ซึ่งแม้แต่ในธรรมชาติเองก็มีความหลากหลายของลวดลายมากมาย เป็นปลากระเบนที่มีถิ่นกำเนิดในลุ่มแม่น้ำแอมะซอน พบใน ห้วย หนอง คลอง บึง ในหลายประเทศเช่น บราซิล เปรู โคลัมเบีย ปารากวัย อุรุกวัย โบลิเวีย อาร์เจนตินา
ชนิดที่ 10 ปลาสเตอร์เจียนทุกชนิดในอันดับปลาสเตอร์เจียน
เป็นการควบคุมที่กว้างมาก เพราะปลาในอันดับปลาสเตอร์เจียน (Acipenseriformes) มีมากถึง 28 ชนิด โดยในปัจจุบันเหลือปลาในอันดับนี้อยู่เพียง 2 วงศ์ หนึ่งคือ วงศ์ปลาสเตอร์เจียน (Acipenseridae) และ วงศ์ปลาฉลามปากเป็ด (Polyodontidae) …ทั้งหมดสามารถเลี้ยงได้โดย “ไม่ต้องแจ้งครอบครอง แต่! หากต้องการเพาะพันธุ์ก็ต้องแจ้ง”
สำหรับปลาอันดับปลาสเตอร์เจียนทั้งหมด ถือเป็นปลาขนาดใหญ่! โดยปลาสเตอร์เจียนขนาดใหญ่ที่สุด ที่ยังไม่สูญพันธุ์ ก็คือ สเตอร์เจียนเบลูก้า (Beluga, Huso huso) ซึ่งบันทึกตัวใหญ่ที่สุดที่เคยจับได้คือ 900 เซนติเมตร หรือ 9 เมตร เป็นปลาที่ผลิตไข่ปลาที่มีราคาแพงที่สุดในโลก แต่ก็ชนิดที่ทางกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ระบุเอาไว้พิเศษ 2 ชนิด
ชนิดที่หนึ่งก็คือ ปลาสเตอร์เจียนจมูกสั้น (Acipenser brevirostrum) มีความยาวประมาณ 50 เซนติเมตร จึงเป็นปลาสเตอร์เจียนขนาดเล็กที่สุดชนิดหนึ่ง เป็นปลาที่มีถิ่นกำเนิดในแม่น้ำตามแนวชายฝั่งตะวันออกของทวีปอเมริกาเหนือ ตั้งแต่แคนาดาไปยังฟลอริดา
ชนิดที่สองคือ ปลาสเตอร์เจียนยุโรป (Acipenser sturio) มีความยาวประมาณ 600 เซนติเมตร และอาจหนักได้ถึง 400 กิโลกรัม จึงจัดเป็นปลาสเตอร์เจียนขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง มีถิ่นกำเนิดบริเวณชายฝั่งของยุโรป และเป็นเช่นเดียวกับปลาสเตอร์เจียนอื่นๆ พวกมันวางไข่ในแม่น้ำที่เป็นน้ำจืด อยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ขั้นวิกฤติ
สรุปส่งท้าย! ก็เป็นอย่างที่เห็น ในบรรดาสัตว์ควบคุมประเภทปลา จะมีเพียงปลาช่อนอะแมซอน หรือ อะราไพม่า เท่านั้นที่หากจะเลี้ยงก็ต้องแจ้ง ที่เหลือจะแจ้งก็ต่อเมื่อคุณคิดจะเพาะพันธุ์และคิดจะทำเพื่อการค้า
